Biển phát sáng là một trong những kỳ quan thiên nhiên kỳ thú, thu hút hàng triệu du khách trên khắp thế giới. Hiện tượng này không chỉ gợi lên sự tò mò về vẻ đẹp huyền bí của đại dương mà còn mang lại nhiều giá trị về khoa học và môi trường. Những vệt sáng xanh rực rỡ, giống như các vì sao trải dài trên mặt nước, đã biến nhiều bờ biển thành điểm đến mơ ước cho các tín đồ yêu thiên nhiên và khám phá.

1. Biển phát sáng là gì?

Biển phát sáng, hay còn gọi là "bioluminescent bay," là hiện tượng ánh sáng được tạo ra bởi các sinh vật biển, chủ yếu là sinh vật phù du. Đây là kết quả của một phản ứng hóa học xảy ra trong cơ thể của các loài này, giúp chúng phát ra ánh sáng khi bị kích thích bởi dòng nước hoặc các tác động từ môi trường.

Khác với hiện tượng ánh sáng cực quang trên bầu trời, biển phát sáng diễn ra trực tiếp trên mặt nước và được tạo ra bởi sự sống, tạo nên vẻ đẹp huyền bí nhưng lại rất tự nhiên.

2. Nguyên nhân tạo nên biển phát sáng

Hiện tượng biển phát sáng bắt nguồn từ quá trình phát quang sinh học (bioluminescence). Quá trình này xảy ra khi các sinh vật biển, đặc biệt là tảo hai roi (dinoflagellates)

Hiện tại, khả năng phát quang của loài tảo phù du này vẫn chưa được giải thích một cách hoàn toàn thấu đáo. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây đã phát hiện một chất đặc biệt nằm trên màng tế bào của chúng. Chất này có tính nhạy cảm cao với tín hiệu điện và phản ứng hóa sinh độc đáo, được cho là nguyên nhân chính gây ra hiện tượng phát sáng. Các nhà khoa học tại Đại học Rush, Chicago, khẳng định rằng loài tảo này sở hữu đầy đủ các yếu tố cần thiết để kích hoạt ánh sáng. Cụ thể, chất này cho phép các proton mang điện tích dương di chuyển qua màng, tạo ra xung điện lan truyền khắp tế bào. Quá trình này kích hoạt một chuỗi phản ứng hóa học, cuối cùng dẫn đến sự hoạt động của protein luciferase, từ đó sản sinh ánh sáng dạ quang neon màu xanh rực rỡ.

Một số nguyên nhân chính gồm:

• Kích thích từ môi trường: Chuyển động của sóng, dòng chảy, hoặc sự va chạm với các vật thể.
• Cơ chế tự vệ: Nhiều sinh vật biển phát sáng để tự vệ trước kẻ thù hoặc thu hút con mồi.
• Sự thay đổi hóa học tự nhiên: Các yếu tố như độ mặn, nhiệt độ, và nồng độ oxy trong nước cũng ảnh hưởng đến khả năng phát sáng.

3. Các sinh vật liên quan đến biển phát sáng

Một số loài sinh vật nổi bật tham gia vào hiện tượng biển phát sáng bao gồm:

• Tảo biển phát sáng - tảo hai roi (dinoflagellates): Loài sinh vật phù du phổ biến nhất tạo nên ánh sáng trên mặt biển.
• Vi khuẩn phát quang (bioluminescent bacteria): Loài vi khuẩn này thường sống cộng sinh trong cơ thể của cá và động vật biển.
• Sứa biển phát sáng: Nhiều loại sứa có khả năng phát sáng nhờ các tế bào phát quang đặc biệt trên cơ thể.

4. Các bãi biển phát sáng nổi tiếng trên thế giới

4.1. Biển phát sáng ở Maldives

Đảo Vaadhoo: Đây là một trong những nơi nổi bật nhất tại Maldives để chiêm ngưỡng biển phát sáng. Bờ biển của đảo Vaadhoo về đêm trở thành một tấm gương phản chiếu ánh sáng kỳ diệu, khiến nơi này được mệnh danh là “Biển Sao.”

Đảo Mudhdhoo (Đảo Glow): Còn được gọi là Đảo Phát Sáng, Mudhdhoo là một điểm đến lý tưởng khác. Đây là nơi bạn có thể tận hưởng hiện tượng biển phát sáng trong không gian yên tĩnh và thơ mộng.

Hiện tượng biển phát sáng tại Maldives thường xảy ra quanh năm nhưng rõ ràng nhất từ tháng 7 đến tháng 2. Thời điểm này, điều kiện nhiệt độ và độ mặn của nước biển thuận lợi cho sự phát triển của sinh vật phù du, đặc biệt là sau những đêm trời tối không trăng.

4.2. Biển phát sáng ở Campuchia

Campuchia không có nhiều địa điểm biển phát sáng lớn như Maldives hay Puerto Rico, nhưng có một số vùng biển nổi bật để bạn có thể chiêm ngưỡng hiện tượng này:

Đảo Koh Rong: Là địa điểm nổi tiếng nhất ở Campuchia để ngắm biển phát sáng. Nằm cách đất liền khoảng 25km, Koh Rong sở hữu những bãi biển hoang sơ và nước biển trong vắt, nơi hiện tượng phát sáng diễn ra rõ ràng nhất.

Koh Rong Samloem: Là một hòn đảo nhỏ và yên tĩnh hơn so với Koh Rong, nơi đây cũng cho phép bạn trải nghiệm hiện tượng biển phát sáng trong không gian thanh bình và ít bị xáo trộn bởi du lịch đại chúng.

Thời điểm chiêm ngưỡng biển phát sáng tốt nhất là về đêm, vào mùa khô (tháng 11 đến tháng 5): Đây là thời điểm nước biển trong nhất, giúp ánh sáng phát quang sinh học dễ dàng được nhìn thấy hơn.

4.3. Biển phát sáng ở Trung Quốc

Một số khu vực biển ở Trung Quốc nổi bật với hiện tượng phát sáng, thu hút sự chú ý của du khách và các nhà nghiên cứu:

Bờ biển Đông Sơn: Nằm tại tỉnh Phúc Kiến, bờ biển Đông Sơn là một trong những nơi đẹp nhất để ngắm nhìn biển phát sáng ở Trung Quốc. Khi màn đêm buông xuống, mặt nước tại đây phát ra ánh sáng xanh lấp lánh, tạo nên một bức tranh huyền ảo.

Vịnh Đại Á: Tọa lạc tại tỉnh Quảng Đông, vịnh Daya là một điểm đến lý tưởng để chiêm ngưỡng hiện tượng biển phát sáng. Đây cũng là nơi thường xuyên tổ chức các tour chèo thuyền đêm để du khách có thể trải nghiệm ánh sáng lung linh từ các sinh vật phù du.

Đảo Nán Áo: Nằm ở tỉnh Quảng Đông, đảo Nán Áo nổi tiếng với nước biển trong xanh và cảnh quan hoang sơ. Biển phát sáng tại đây tạo nên sức hút đặc biệt cho những ai yêu thích khám phá thiên nhiên về đêm.

Bờ biển thành phố Đông Dinh: Vào ban đêm, tảo phát sáng xuất hiện dọc theo nhiều cấu trúc đá ven biển ở thành phố Đông Dinh, Trung Quốc, tạo nên một khung cảnh lung linh như trong mơ. Du khách có thể tận hưởng trải nghiệm độc đáo bằng cách bơi lội dưới làn nước phát sáng rực rỡ vào buổi tối.

Thời điểm quan sát tốt nhất là vào mùa hè và đầu thu (tháng 5 - tháng 9): Thời tiết ấm áp, nước biển trong lành là điều kiện lý tưởng để sinh vật phù du phát triển mạnh.

4.4. Biển phát sáng ở Thái Lan

Bạn có thể chiêm ngưỡng hiện tượng tự nhiên kỳ thú này tại:

Đảo Koh Phi Phi: Là một trong những quần đảo đẹp nhất Thái Lan, Koh Phi Phi nổi tiếng với hiện tượng biển phát sáng. Ban đêm, du khách có thể ngắm nhìn ánh sáng xanh neon lung linh từ các vịnh nhỏ hoặc tham gia các tour chèo thuyền kayak để khám phá vẻ đẹp kỳ ảo này.

Đảo Koh Lanta: Nằm gần tỉnh Krabi, Koh Lanta không chỉ có những bãi biển hoang sơ mà còn là nơi lý tưởng để chiêm ngưỡng biển phát sáng. Các tour đêm tại đây thường kết hợp lặn biển hoặc bơi lội trong làn nước phát quang.

Đảo Koh Samui và Koh Phangan: Nổi tiếng với các lễ hội trăng tròn, hai hòn đảo này cũng là điểm đến tuyệt vời để chiêm ngưỡng biển phát sáng, đặc biệt vào những đêm tối trời sau các sự kiện.

Thời gian tốt nhất: Từ tháng 11 đến tháng 4, khi nước biển trong vắt và thời tiết mát mẻ

4.5. Biển phát sáng ở Việt Nam

Đảo Phú Quốc (Kiên Giang): Bãi Khem và Bãi Sao: Đây là hai bãi biển nổi tiếng của Phú Quốc, nơi bạn có thể bắt gặp hiện tượng biển phát sáng vào những đêm tối trời. Ánh sáng xanh neon từ sinh vật phù du tạo nên khung cảnh huyền ảo khó quên. Làng chài Hàm Ninh cũng là một trong những địa điểm lý tưởng để trải nghiệm biển phát sáng trong không gian yên bình, gần gũi với thiên nhiên.

Cù Lao Chàm (Quảng Nam): Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm không chỉ nổi tiếng với san hô mà còn là nơi có thể chiêm ngưỡng hiện tượng phát sáng của biển. Sinh vật phù du tại đây phát quang mạnh, đặc biệt trong những đêm hè không trăng.

Đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi): Biển quanh đảo Lý Sơn là một địa điểm lý tưởng khác để khám phá hiện tượng biển phát sáng. Du khách thường mô tả cảnh tượng này như một dải ngân hà dưới mặt nước, đặc biệt rõ vào những đêm sóng êm.

Vịnh Nha Trang (Khánh Hòa): Là một trong những vịnh đẹp nhất thế giới, Nha Trang cũng có những khu vực biển phát sáng, đặc biệt tại các đảo như Hòn Tằm hay Hòn Mun.

Đảo Nam Du (Kiên Giang): Quần đảo Nam Du, với sự hoang sơ và nước biển trong vắt, là một điểm đến hấp dẫn để chiêm ngưỡng hiện tượng biển phát sáng. Du khách có thể bơi đêm hoặc chèo thuyền kayak để tận hưởng ánh sáng kỳ ảo này.

Mùa hè và đầu thu (tháng 5 - tháng 9): Nước biển trong vắt, điều kiện thuận lợi cho sinh vật phù du phát triển mạnh mẽ.

5. Tác hại của biển phát sáng

Bên cạnh lợi ý đem lại với du lịch biển thì biển phát sáng cũng gây ra những tác hại sau đây:

Thiếu oxy trong nước: Sinh vật phù du phát triển quá mức tiêu thụ nhiều oxy, gây thiếu oxy cục bộ, khiến cá và sinh vật biển chết hàng loạt.

Sản sinh độc tố: Một số loài phù du tiết ra độc tố nguy hiểm, ảnh hưởng đến động vật biển và sức khỏe con người khi tiêu thụ hải sản nhiễm độc.

Ô nhiễm nước biển: Sự phân hủy của sinh vật phù du gây mùi hôi và làm đục nước, ảnh hưởng đến hệ sinh thái biển.

Tác động kinh tế: Ngành đánh bắt cá và du lịch biển bị ảnh hưởng nặng nề khi môi trường biển ô nhiễm.

Biển phát sáng là một trong những hiện tượng thiên nhiên kỳ thú, mang đến vẻ đẹp huyền bí và trải nghiệm khó quên. Tuy nhiên, vẻ đẹp này cũng gắn liền với những tác động tiềm tàng đến hệ sinh thái và con người nếu không được bảo vệ đúng cách. Việc hiểu rõ nguyên nhân, ý nghĩa sinh thái và các tác hại tiềm ẩn giúp chúng ta trân trọng và bảo tồn hiện tượng độc đáo này.