Đất phèn có độ pH thấp và không phải là nơi lý tưởng cho sự phát triển, sinh trưởng của vi sinh vật. Đất bị nhiễm phèn sẽ khiến cho quá trình nuôi trồng gặp nhiều khó khăn. Để hiểu rõ về loại đất này cũng như cách cải tạo hiệu quả, các bạn hãy theo dõi nội dung VietChem chia sẻ dưới đây.

1. Đất phèn là gì?

Đất phèn là loại đất bị nhiễm phèn có chứa nhiều gốc Sunfat. Thậm chí độ pH đất phèn khá thấp chỉ từ 2 – 4, với hàm lượng chất độc SO42-, Fe3+, Al3+... khá cao. Môi trường của đất sẽ bị phá hủy nếu nhiễm phèn. 

Khi đó, cần phải cải tạo, rửa phèn để tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Nếu không việc canh tác sẽ gặp nhiều khó khăn và không mang lại hiệu quả kinh tế.

Đất phèn nghèo dinh dưỡng và có độ pH rất thấp

2. Đất phèn hình thành do những nguyên nhân nào?

Đất nhiễm phèn có thể xuất phát từ những nguyên nhân sau:

• Đất phèn được hình thành là do quá trình oxi hóa của các loại đá, đất trầm tích. Kết quả tạo ra axit Sunfuric chứa hàm lượng chất độc cao. 
• Mực nước biển dâng cao kéo theo oxit sắt hay các chất hữu cơ xâm nhập vào đất cũng gây ra tình trạng nhiễm phèn.
• Thói quen của con người khi sử dụng phân bón, hóa chất. Việc canh tác bằng các loại phân bón chứa nhiều lưu huỳnh nhưng không được cải tạo đúng cách cũng làm cho đất bị nhiễm phèn.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng đất nhiễm phèn

3. Phân loại đất phèn

Đất phèn được chia làm 2 loại (Theo phân loại của FAO-Unesco):

• Đất phèn được hình thành trong quá trình oxi hóa: Đất phèn hoạt động.
• Đất phèn được hình thành trong điều kiện thử: Đất phèn tiềm tàng.

4. Đất phèn ảnh hưởng như thế nào với nuôi trồng

Tính chất đất phèn là độ pH thấp, nhiều chất độc và không có vi sinh vật tốt. Vì thế đất có ảnh hưởng rất lớn đến sự sinh trưởng, phát triển của cây trồng, vật nuôi dưới nước. Cụ thể:

4.1. Ảnh hưởng đến ao nuôi tôm

• Khi môi trường nước của ao nuôi tôm bị nhiễm phèn, việc lột vỏ của tôm diễn ra không thuận lợi. Điều này ảnh hưởng đến quá quá trình hình thành lớp vỏ mới. Dẫn đến tôm không thể phát triển và chết.
• Với những con tôm không thể lột vỏ hoàn toàn sẽ dẫn đến tình trạng vỏ dính hay còn gọi là bệnh vảng mang. Khi đó, những con tôm yếu sẽ khó sinh trưởng và tỉ lệ sống không cao.
• Môi trường acid trong ao nuôi tôm bị nhiễm phèn cũng làm cho tôm chậm lớn. Nước phèn khiến tôm phải hô hấp nhiều, dẫn đến giảm khả năng sinh trưởng và giảm năng suất.

4.2. Ảnh hưởng của đất phèn với cây trồng

Cây trồng ở đất phèn không mang đến năng suất cao do nhiều nguyên nhân khác nhau. Điển hình như:

• Đất bị hư hại dẫn đến tình trạng khô hạn, nứt nẻ nên canh tác kém hiệu quả.

• Độ pH thấp của đất việc hấp thu dinh dưỡng của cây khó thực hiện, làm giảm chất lượng và năng suất khi thu hoạch.
• Hoạt động của vi sinh vật trong môi trường đất phèn thường bị kém đi nên cây không có nguồn dinh dưỡng thiết yếu để phát triển.

Từ những hạn chế trên nên khi trồng cây vào đất nhiễm phèn sẽ rất dễ xảy ra tình trạng: Chết lúa, chết mầm, chậm trổ bông, vàng lá…

Đất phèn gây tình trạng vàng lá, cây sinh trưởng kém

5. Gợi ý biện pháp cải tạo đất trồng, ao nuôi khi bị nhiễm phèn

Đất phèn không phải là môi trường lý tưởng để canh tác. Tuy nhiên, nếu biết cải tạo đúng cách vẫn mang đến hiệu quả sử dụng tối ưu cho bà con. Với một số biện pháp sau:

5.1. Cải tạo ao nuôi tôm

Ao nuôi tôm xuất hiện tình trạng nhiễm phèn cần cải tạo ướt. Nếu phơi khô đáy sẽ khiến quá trình oxi hóa hợp chất sắt Pirit giải phóng H+, làm cho độ pH giảm xuống. 

Do đó, biện pháp hữu ích là cày ướt, ngâm nước, thau chua liên tục khoảng 3 – 4 lần. Trường hợp xuất hiện tình trạng nước có màu đỏ thì tiến hành giảm sắt bằng phân lân với mật độ 2 – 3kg/100m2.

Xử lý đất phèn bằng vôi để tăng hệ đệm, pH và khử trùng ao. Liều lượng thích hợp là 15 – 20kg/ m2. Trong trường hợp đã bón vôi mà pH vẫn thấp thì tiếp tục bón cho đến khi độ pH từ 7,5 trở lên mới đạt yêu cầu.

5.2. Cải tạo đất trồng

Để cải tạo đất trồng bị nhiễm phèn sẽ phải thực hiện ba công đoạn chính là: Bón vôi, cày sâu và bón phân. Cụ thể:

• Tiến hành bón vôi

Đây là giải pháp đơn giản, tiết kiệm nhưng vô cùng hiệu quả được áp dụng khá phổ biến. Mục đích của việc làm này là giảm sắt, đẩy Na2+, Al3+ ra khỏi đất và khử chua. Tuy nhiên, sau khi khử chua bằng vôi cần tháo nước để rửa và bổ sung hữu cơ cho đất.

Bón vôi để cải tạo đất phèn

• Cày sâu, phơi ải

Sau khi cày sâu, nước sẽ rửa trôi đi lớp phèn chua. Kết hợp với ánh nắng mặt trời sẽ loại bỏ các tác nhân gây hại cho đất và tiêu diệt mầm bệnh.

• Cải tạo bằng phân bón

Ưu tiên sử dụng các loại phân bón như: Phân lân, phân đạm, phân vi lượng. Chúng sẽ giúp nuôi dưỡng các vi sinh vật tốt, bổ sung dưỡng chất để tăng độ phì nhiêu cho đất.

VietChem đã phân tích chi tiết về đất phèn, cách cải tạo trong bài viết trên. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp ích cho bạn đọc.