O-crezol là một hợp chất hữu cơ thuộc nhóm dẫn xuất của phenol, đóng vai trò là hóa chất trung gian trong nhiều phản ứng tổng hợp chất. Vậy o-crezol là chất gì? Chúng có tính chất gì đặc trưng, ứng dụng gì trong sản xuất? Cách điều chế o-crezol như thế nào? Hãy cùng giải đáp các thắc mắc trên qua bài viết dưới đây nhé. 

1. O-crezol là chất gì?

Ortho - cresol (o-crezol) là một hợp chất hữu cơ có công thức C7H8O - CH3C6H4OH. Nó là một chất rắn không màu được sử dụng rộng rãi làm chất trung gian trong các quá trình sản xuất các hóa chất khác. Nó thuộc nhóm dẫn xuất của phenol và là đồng phân của p-crezol và m-crezol. 

O-crezol có tên IUPAC là 2-methylphenol , còn được gọi là 2-hydroxytoluene hoặc ortho -Toluenol. 

Trong tự nhiên o-crezol được tìm thấy trong chiết suất cặn than, dầu mỏ. Ngoài ra o-cresol là một thành phần của khói thuốc lá. 

Công thức cấu tạo của O-cresol 

2. Các tính chất của o-crezol

2.1 Tính chất vật lý của o-crezol

• Ngoại quan: O-crezol là chất lỏng không màu hoặc màu trắng. Có mùi phenol đặc trưng. 
• Khối lượng phân tử: 108.14g/mol.
• Nhiệt độ sôi: 191.0 °C
• Nhiệt độ nóng chảy: 29.8 °C.
• Điểm chớp cháy: 81.0 °C.
• Tỷ trọng: 1,0465 gam/cm3
• Độ tan trong nước: 31g/dm3 (ở 40 °C).
• Tan được trong ethanol, cloroform, ether, CCl4, dietyl ete…
• Độ nhớt: 35,06 cP (ở 45°C). 

2. Tính chất hóa học của o-crezol

O-crezol là dẫn xuất của phenol nên có những tính chất hóa học đặc trưng của nhóm -OH phenol. Ngoài ra còn các tính chất của nhóm -CH3 liên kết với vòng benzen nên có cả tính chất hóa học của toluen.

Phản ứng o-cresol tác dụng với nước brom

Một số phản ứng hóa học của o-crezol gồm có: 

• O-crezol tác dụng với kim loại kiềm: 

2CH3C6H4OH + 2Na → 2CH3C6H4ONa + H2

• O-crezol tác dụng với dung dịch kiềm:

CH3C6H4OH + KOH → CH3C6H4OK + H2O

• O-crezol tác dụng với Brom

CH3C6H4OH + Br2 → CH3C6H2OHBr2 + 2HBr

• O-crezol tác dụng với HNO3

CH3C6H4OH + 2HNO3 → CH3C6H2OH(NO2)2 + 2H2O

• Phản ứng thế oxy hóa mạch ngoài

3. Các phương pháp điều chế o-crezol

O-crezol có thể được sản xuất bằng những phương pháp sau:

• Theo phương pháp truyền thống, chiết xuất từ ​​nhựa than đá, thu được trong quá trình sản xuất than cốc từ than đá hoặc chiết xuất từ cặn dầu mỏ. Những cặn này chứa cả phenol và cresol đồng phân . 
• O-crezol được sản xuất bằng cách methyl hóa phenol bằng metanol. Quá trình alkyl hóa được xúc tác bởi các oxit kim loại:

C6H5OH + CH3OH → CH3C6H4OH + H2O

• Ngoài ra để điều chế o-crezol có thể decacboxyl hóa oxy hóa axit salicylic, oxy hóa toluen và thủy phân 2-chlorotoluene.  

Điều chế o-cresol như thế nào?

4. Ứng dụng của o-crezol trong đời sống, sản xuất

O-crezol là hóa chất trung gian trong các quy trình tổng hợp nhiều hóa chất quan trọng.

• O-crezol tham gia sản xuất nhựa tổng hợp. 
• Qua phản ứng nitrat hóa tạo ra dinitro cresol , một loại thuốc diệt cỏ phổ biến.
• Sản xuất thuốc trừ sâu axit 2-methyl-4-chlorophenoxyacetic (MCPA).
• Tổng hợp thuốc khử trùng, thuốc thử hóa học, chất chống oxy hóa, một số dược phẩm như Carvacrol, thuốc giãn cơ mephenesin…
• O-crezol tham gia tổng hợp axit salixylic. Axit nảy dùng để điều chế thuốc giảm đau, hạ sốt, chống viêm, chống kết tập tiểu cầu - Aspirin.

O-cresol tham gia phản ứng tổng hợp aspirin

5. O-crezol có an toàn không?

O-crezol là 1 chất gây hại với sức khỏe con người. Chúng có thể hấp thụ vào cơ thể qua da hay khi hít hoặc nuốt phải. 

• Khi tiếp xúc với mắt có thể làm đỏ mắt, đau mắt. 
• Khi hít phải nhiều hơi o-crezol sẽ gây kích ứng mũi và cổ họng.
• Nếu nuốt phải o-crezol với 1 lượng lớn sẽ gây bỏng miệng, họng; đau bụng, buồn nôn; gây hại thận, hệ thần kinh, máu. Trường hợp nặng 
• Tiếp xúc với da với mức độ cao, o-crezol có thể đốt cháy da và làm tổn thương thận, gan, máu, phổi và não. 
• Nhịp tim nhanh, suy hô hấp, lú lẫn và tử vong có thể xảy ra.. Nhiều trong số các phản ứng này có thể không phải do crezol gây ra trực tiếp, nhưng có thể là kết quả của các phản ứng thứ cấp như sốc gây ra bởi bỏng bên ngoài và bên trong.

6. Lưu ý khi sử dụng và bảo quản o-crezol an toàn

Để đảm bảo an toàn trong quá trình sử dụng và bảo quản o-crezol cần lưu ý:

• Bảo quản o-crezol trong bao bì kín, để nơi thoáng mát, tránh ẩm ướt, tránh ánh nắng trực tiếp.
• Tránh làm rơi vãi hóa chất trong quá trình sử dụng.
• Khi tiếp xúc với hóa chất cần trang bị đầy đủ khẩu trang, găng tay, kính, quần áo bảo hộ…
• Khi bị ngộ độc o-crezol cần cấp cứu bệnh nhân theo đúng hướng dẫn:

- Sau khi tiếp xúc qua đường miệng, ngay lập tức uống 120 đến 240 ml nước hoặc sữa. Quan sát bệnh nhân, nếu có dấu hiệu hoặc triệu chứng của kích ứng hoặc bỏng thực quản, xem xét nội soi để xác định mức độ tổn thương. Cần điều trị huyết áp nếu tăng hoặc giảm bất thường.

- Sau khi hít phải, di chuyển bệnh nhân đến nơi có không khí trong lành. Theo dõi suy hô hấp. Nếu ho hoặc khó thở phát triển, hãy đánh giá tình trạng kích ứng đường hô hấp, viêm phế quản hoặc viêm phổi. Có thể cần hỗ trợ hô hấp bằng thông khí oxy.

- Sau khi tiếp xúc với mắt, rửa mắt với nhiều nước ở nhiệt độ phòng trong ít nhất 15 phút. 

- Sau khi tiếp xúc với da, cởi bỏ quần áo bị dính hóa chất và rửa kỹ phần tiếp xúc bằng xà phòng và nước. Điều trị kích ứng da hoặc bỏng.

Trang bị quần áo bảo hộ khi tiếp xúc với hóa chất

Trên đây là những thông tin giúp bạn đọc tìm hiểu về o-crezol, tính chất, cách điều chế, ứng dụng của hợp chất trong cuộc sống. Nếu như có bất kỳ thắc mắc nào, hoặc muốn tìm hiểu thêm nhiều hóa chất thú vị khác hãy liên hệ với chúng tôi qua hotline 0826 010 010 hoặc truy cập vào website vietchem.com.vn.