Oxit axit là gì? tính chất hóa học của oxit axit trong hóa học lớp 8 như thế nào? Đây là câu hỏi gửi nhiều nhất cho VIETCHEM trong kỳ thi học kỳ và Trung học Phổ Thông vừa qua.  Hãy cùng chúng tôi đi tìm hiểu chi tiết về oxit axit, tính chất và bài tập có lời giải chi tiết trong bài viết dưới đây.

1. Định nghĩa oxit axit là gì?

Oxit axit còn được gọi là anhidrit axit, đây là các loại oixt có tác dụng với bazơ tạo thành muối hóa học, tác dụng với nước tạo thành axit. Oxit axit thường là của phi kim, tác dụng được với nước sẽ tạo ra các sản phẩm axit tương ứng. Oxit axit gồm hai nguyên tố hóa học, trong đó sẽ có một nguyên tố là oxi.

Công thức tổng quan là: M_aO_b.

Định nghĩa oxit axit là gì?

2. Cách gọi tên oxit axit

Cách đọc tên oxit axit trong hóa học

Tên oxit axit: (Tên tiền tố chỉ số nguyên tử của phi kim) + Tên phi kim + (tên tiền tố chỉ số nguyên tử oxi) + ‘‘Oxit’’

3. Oxit có những loại nào?

Phân loại oixt trong hóa học 

3.1. Oxit bazơ

Đây là những loại oxit tác dụng được với axit để tạo thành muối và nước. Một số oxit bazơ phản ứng với nước để tạo thành bazơ tan gọi là kiềm.

• Ví dụ: Na₂O - NaOH, Fe₂O₃ - Fe(OH)₃...

3.2. Oxit axit

Đây là những oxit tác dụng với bazo để tạo ra muối và nước, phản ứng với nước tạo thành một axit.

• Ví dụ: Mn₂O₇ - HMnO₄, CO₂ - H₂CO₃, P₂O₅ - H₃PO₄.

3.3. Oxit lưỡng tính

Là loại oxit có thể tác dụng với axit hoặc bazơ để tạo muối và nước.

• Ví dụ: Al₂O₃, ZnO.

3.4. Oxit trung tính

Đây là oxit không phản ứng với nước để tạo bazơ hay axit, không phản ứng với bazơ hay axit để tạo muối.

• Ví dụ: Cacbon monoxit - CO, Nitơ monoxit - NO,...

4. Tính chất hóa học của oxit axit

4.1. Oxit axit có tính tan

Trừ SiO₂ thì hầu hết các oxit axit đều tan trong nước để tạo thành dung dịch axit.

Ví dụ:

SO₃ + H₂O → H₂SO₄

P₂O₅ + 3H₂O → 2H₃PO₄

N₂O₅ + H₂O → 2HNO₃

SO₂ + H₂O→ H₂SO₃

4.2. Oxit axit tác dụng với nước H₂O

Đa số các loại oxit axit khi tác dụng với nước H₂O sẽ tạo ra dung dịch axit trừ SiO_2. 

SO₃ + H₂O → H₂SO₄

CO₂ + H₂O→ H₂CO₃  (Phản ứng thuận nghịch)

4.3. Tác dụng với oxit bazo tan để tạo ra muối

Thông thường đó là các oxit tác dụng được với nước (Na₂O, CaO, K₂O, BaO)

SO₃ + CaO -> CaSO₄

P₂O₅ + 3Na₂O -> 2Na₃PO₄

Các tính chất hóa học của oxit axit

4.4 Tác dụng với bazơ tan

Bazo tan là bazo của kim loại kiềm và kiềm thổ mới. Cụ thể, có 4 bazo tan như sau: NaOH, Ca(OH)₂, KOH, Ba(OH)₂.

P₂O₅ + 6KOH → 2K₃PO4 + 3H₂O

Tuỳ vào tỉ lệ mol giữa oxit axit và bazơ tham gia phản ứng mà sản phẩm tạo ra sẽ khác nhau, có thể là nước + muối trung hoà, muối axit hoặc hỗn hợp 2 muối.

• Gốc axit tương ứng có hoá trị II

Đối với kim loại trong bazơ có hoá trị I:

Tỉ lệ mol bazo và oxit axit  là 1: Phản ứng tạo muối axit

NaOH + SO₂→ NaHSO₃ 

Tỉ lệ mol bazo và oxit axit là 2: Phản ứng tạo muối trung hoà

2KOH + SO₃ → K₂SO₃ +H₂O 

• Đối với kim loại trong bazơ có hoá trị II

Tỉ lệ mol bazo và oxit axit là 1: Phản ứng tạo muối trung hoà

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃

Tỉ lệ mol bazo và oxit axit là 2: Phản ứng tạo muối axit

SiO₂ + Ba(OH)₂ → BaSiO₃ 

• Đối với axit có gốc axit hoá trị III

Đối với kim loại có hoá trị I:

Tỉ lệ mol bazo và oxit axit là 6:

P₂O₅ + 6NaOH → 2Na₂HPO₄ +H₂O

Tỉ lệ mol bazo và oxit axit là 4:

P₂O₅ + 4NaOH → 2NaH₂PO₄ +H₂O

Tỉ lệ mol bazo và oxit axit là 2:

P₂O₅ + 2NaOH +H2O → 2NaH₂PO₄

4.5. Oxit lưỡng tính 

Là loại oxit có thể tác dụng với axit hoặc bazơ để tạo muối và nước.

Ví dụ: Al₂O₃, ZnO.

4.6. Oxit trung tính

Đây là oxit không phản ứng với nước để tạo bazơ hay axit, không phản ứng với bazơ hay axit để tạo muối.

Ví dụ: Cacbon monoxit - CO, Nitơ monoxit - NO,...

5. Các dạng bài tập oxit axit tác dụng với bazo

5.1. Trường hợp 1

Khi các oxit axit (CO₂, SO₂…) tác dụng với dung dịch kiềm (KOH, NaOH…)

Phương trình hóa học

CO₂ + NaOH → NaHCO₃        (1)

CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O        (2)

Cách giải

Bước 1: Xét tỉ lệ mol bazo và oxit axit, giả sử là T

- Nếu T ≤ 1: Sản phẩm thu được là muối axit tức chỉ xảy ra phản ứng (1)

- Nếu 1 < T < 2: Sản phẩm thu được là muối axit và muối trung hòa tức xảy ra đồng thời 2 phản ứng  (1) và (2)

- Nếu T ≥ 2: Sản phẩm thu được là muối trung hòa tức chỉ xảy ra phản ứng (2).

Bước 2: Viết phương trình phản ứng và tính toán theo phương trình đó (nếu xảy ra cả 2 phản ứng thì cần đặt ẩn và giải theo hệ phương trình)

Bước 3: Tính toán theo yêu cầu của đề bài đã cho

Các dạng bài tập oxit axit thường gặp trong hóa học lớp 8

5.2. Trường hợp 2

Khi các oxit axit (CO₂, SO₂…) tác dụng với dung dịch kiềm thổ (Ca(OH)₂, Ba(OH)₂…)

Phương trình phản ứng

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃ + H₂O        (1)

2CO₂ + Ca(OH)₂ → Ca(HCO₃)₂        (2)

Cách giải

Bước 1: Xét tỉ lệ

- Nếu T ≤ 1: Sản phẩm thu được là muối trung hòa (xảy ra phản ứng (1))

- Nếu 1 < T < 2: Sản phẩm thu được là muối axit và muối trung hòa (xảy ra phản ứng (1) và (2))

- Nếu T ≥ 2: Sản phẩm thu được là muối axit (xảy ra phản ứng (2)).

Bước 2 và bước 3 tương tự trường hợp 1.

6. Bài tập oxit axit có lời giải

Bài tập hóa học có lời giải chi tiết

Bài tập 1: Tiến hành sục khí CO₂ ở điều kiện tiêu chuẩn vào một lượng dư dung dịch Ca(OH)₂. Hãy tính khối lượng kết tủa thu được sau phương trình phản ứng.

Lời Giải:

Theo đề bài ta tính được n_CO2 = 5,6/22,4 = 0,25 mol

Ca(OH)₂ dư nên ta có phương trình phản ứng sau:

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃↓ + H₂O

 0,25   → 0,25      → 0,25

Từ phương trình ta có n CaCO₃ = 0,25 mol => m CaCO₃ = 100 x 0,25 = 25 gam

Kết luận: Sau phản ứng ta thu được kết tủa có khối lượng 25 gam.

Bài tập 2: Tiến hành dẫn 2,24 lít khí SO₂ ở điều kiện tiêu chuẩn vào 150 ml dung dịch NaOH 1 M. Hãy tính nồng độ mol của các chất dung dịch có trong phản ứng.

Lời Giải:

Theo đề bài ta có nSO₂ = 2,24/22,4 = 0,1 mol, nNaOH = CM.V = 1 x 0,15 = 1,15 mol

Phương trình phản ứng

          SO₂ + 2NaOH → Na₂SO₃ + H₂O                       (1)

          0,1        0,15

          0,075    0,15    0,075

Từ phương trình ta thấy SO₂ dư nên số mol sẽ tính theo NaOH

=> nNa2SO3 = 0,2 (mol)

CO₂   +   Na₂SO₃  + H₂O → 2NaHSO₃      (2)

0,025          0,075

0,025          0,025    0,05

Theo phương trình (2) ta thấy NaHSO₃ dư nên sẽ tính theo số mol của SO₂

nNaHSO₃ = 2nSO₂ = 0,025.2 = 0,05 (mol) => m = 5,2 (gam)

nNa₂SO₃ dư = 0,075 – 0,025 = 0,05 (mol) => m = 6,3 (gam)

Bài tập 3: Tiến hành đốt cháy hoàn toàn 8 gam lưu huỳnh, sản phẩm khi được sinh ra sẽ được hấp thụ hoàn toàn vào 500 ml dung dịch Ba(OH)2 0,4M thu được kết tủa X và dung dịch Y. Khi đu nóng dung dịch Y ta thu được m gam kết tủa. Hãy tính giá trị của m.

Lời Giải:

Theo đề bài ta tính được nS = 8/32 = 0,25 ml; nBa(OH)₂ = 0,4 X 0,5 = 0,2 ml

S   +   O2   →   SO2

0,25                  0,25

SO₂ + Ba(OH)₂ → BaSO₃↓ + H₂O                       (1)

0,25        0,2

Theo phương trình (1) ta thấy SO₂ dư 0,05 mol => nBaSO₃ = 0,2 (mol)

SO₂   +   BaSO3  + H₂O → Ba(HSO₃)₂       (2)

0,05          0,2

Theo phương trình (2) ta thấy BaSO₃ dư nên số mol sẽ được tính theo SO₂

Vậy ta có kết tủa Y nBaSO₃ dư = 0,2 – 0,005 = 0,15 mol

Bài tập 4: Sục 6,72 lít khí CO₂ trong điều kiện tiêu chuẩn vào 400ml dung dịch NaOH 1M. Tính khối lượng muối tạo thành.

Giải

Ta có: nCO₂ = 6,72 x 22,4 = 0,3 (mol)

nNaOH = C­_M x V = 1 x 0,4 = 0,4 (mol)

Phương trình hóa học

        CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O                       (1)

Có:    0,3mol  0,4mol

P/ứ:    0,2<-  0,4  -> 0,2

Theo PTHH (1) ta thấy CO₂ dư nên số mol tính theo NaOH tức nNa₂CO₃ = 0,2 (mol)

nCO₂­ _p/ứ = 0,2 (mol) => nCO_{2 dư} = 0,3 – 0,2 = 0, 1 (mol)

CO₂ dư :  CO₂ + Na₂CO₃ + H₂O → 2NaHCO₃               (2)

Có        :   0,1mol  0,2mol

P/ứ:   :      0,1      -> 0,1           -> 0,2

Theo PTHH (2) ta thấy Na₂CO₃ dư nên số mol tính theo CO₂:

nNaHCO₃ = 2nCO₂ = 0,1 x 2 = 0,2 (mol)

nNa₂CO_{3 dư} = 0,2 – 0,1 = 0,1 (mol)

Dung dịch thu được sau phản ứng gồm 2 muối: Na₂CO₃ (0,1 mol), NaHCO₃ (0,2 mol)

mNa₂CO₃ = 0,1 x 106 = 10,6 (g)

mNaHCO₃ = 0,2 x 84 = 16,8 (g)

Trên đây là những thông tin về oxit axit mà Hóa chất VIETCHEM muốn chia sẻ đến bạn đọc. Hy vọng qua đó các bạn đã biết được oxit axit là gì? cách gọi tên, tính chất hóa học và cách giải bài tập oxit axit tác dụng với bazo như thế nào?. Nếu bạn nào có thắc mắc về oxit, vui lòng liên hệ với chúng tôi bằng cách điền thông tin vào hộp thoại hỗ trợ trực tuyến 24/7 để được giải đáp tốt nhất.

>>>XEM THÊM: : Silicon có độc hại không? Những thông tin cần thiết về chúng