Amoniac là hóa chất phổ biến trong tự nhiên và được sử dụng phổ biến trong công nghiệp lạnh và công nghiệp hóa chất. Vậy thì dung dịch NH3 là gì? có tính chất nổi bật nào mà được sử dụng phổ biến như vậy? Hãy cùng VIETCHEM tìm hiểu hóa chất này nhé!

Amoniac lỏng là một hợp chất vô cơ có công thức hóa học là NH3

I. Amoniac lỏng là gì?

Đây là một hợp chất vô cơ có công thức hóa học là NH3. Ở điều kiện tiêu chuẩn đây là một chất khí độc, có mùi khai, tan nhiều trong nước, ở dạng dung dịch NH4OH là một dung dịch bazo yếu, phân hủy thành khí NH3 và nước. 

Sôi ở nhiệt độ - 33,34 độ C ở áp suất của một bầu khí quyển, do đó hóa chất được bảo quản dưới áp xuất hoặc ở nhiệt độ thấp. Đóng băng ở nhiệt độ -77,7 độ C cho tinh thể màu trắng.  

Amoniac lỏng công nghiệp thường là 28% NH3 trong nước và được chứa trong bồn bỏng vận chuyển bằng xe ô tô hoặc bình chứa. 

II. Phân biệt các dạng Amoniac thương mại: Khi nào dùng Amoniac khan, khi nào dùng dung dịch?

Trên thị trường, Amoniac tồn tại ở hai dạng chính với các đặc tính và ứng dụng hoàn toàn khác nhau: Amoniac khan (Anhydrous Ammonia) và Dung dịch Amoniac (Aqua Ammonia). Việc lựa chọn đúng loại là yếu tố then chốt để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

III. Tính chất hóa học của Amoniac - NH3

Tính chất hóa học Amoniac (NH3​) được quyết định bởi 3 đặc tính cốt lõi, lý giải vai trò không thể thiếu của nó trong công nghiệp.

Tính Bazơ (Kiềm): Đây là tính chất quan trọng nhất. Khả năng trung hòa axit giúp Amoniac trở thành:

• Chất tẩy rửa hiệu quả để làm sạch dầu mỡ, vết bẩn.
• Nguyên liệu chính để sản xuất các loại phân đạm (muối amoni).
• Chất điều chỉnh pH trong xử lý nước và nhiều quy trình công nghiệp khác.

Tính Khử mạnh: Ở nhiệt độ cao, NH3​ là một chất khử mạnh, là nền tảng cho:

• Sản xuất Axit Nitric (HNO3​): Amoniac là nguyên liệu khởi đầu trong quy trình Ostwald để tạo ra HNO3​, một hóa chất thiết yếu cho ngành phân bón, thuốc nổ.

Khả năng Tạo phức: Amoniac có thể hòa tan một số hợp chất kim loại ít tan, được ứng dụng trong:

Ngành dệt may & luyện kim: Dùng để xử lý bề mặt, hòa tan hoặc chiết tách kim loại (như đồng, bạc) khỏi hợp chất.

Amoniac làm đổi màu quỳ tím

IV. Amoniac được dùng để làm gì?

1. Phân bón

Trên thực tế có đến khoảng 83% amoniac được dùng làm phân bón vì trong tất cả các hợp chất Nito đều có nguồn gốc từ NH3, rất cần thiết cho sự phát triển của cây trồng. 

Năm 2004, của amoniac được sử dụng như phân bón hoặc như là các muối của nó hoặc là giải pháp. Khi áp dụng cho đất, giúp cung cấp năng suất gia tăng của các loại cây trồng như ngô và lúa mì.

Việc sản xuất amoniac tiêu tốn hơn 1% tổng năng lượng do con người tạo ra, nên nó là một phần quan trọng trong ngân sách năng lượng toàn cầu.

2. Dùng làm thuốc tẩy

Amoniac được dùng trong hộ gia đình là dung dịch NH3 trong nước được sử dụng làm chất tẩy rửa cho nhiều bề mặt. Amoniac lỏng tạo ra ánh sáng rực rỡ. Trong đó, amoniac được dùng để làm sạch thủy tinh, đồ sứ và thép không gỉ, hay được sử dụng để làm sạch lò nướng và ngâm đồ để làm sạch bụi bặm...

3. Trong ngành dệt may

Amoniac lỏng được dùng để xử lý nguyên liệu bông, giúp sợi có độ bóng và tính kiềm. Đặc biệt, nó còn được sử dụng để giặt rửa len.

4. Xử lý môi trường khí thải 

Amoniac lỏng được sử dụng trong xử lý môi trường nhằm loại bỏ các chất như NOx, SOx trong các khí thải khí đốt các nguyên liệu hóa thạch như than, đá...

5. Là chất chống khuẩn trong thực phẩm

Amoniac là một chất khử mạnh. Amoniac khan hiện được sử dụng với mục đích thương mại để giảm hoặc loại bỏ nhiễm khuẩn của thịt bò. 

6. Trong công nghiệp chế biến gỗ

Amoniac lỏng được sử dụng trong chế biến gỗ, làm cho màu sắc đậm hơn bởi khí Amoniac phản ứng với tannin tự nhiên trong gỗ và làm thay đổi màu sắc đẹp hơn.

Các ứng dụng của amoniac trong đời sống

VI.  An toàn khi sử dụng, vận chuyển và bảo quản Amoniac

Amoniac là một hóa chất cực kỳ hữu ích nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được xử lý đúng cách. Vietchem cam kết đặt an toàn của khách hàng lên hàng đầu. Mọi hoạt động sản xuất, chiết rót, vận chuyển và bảo quản của chúng tôi đều tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của pháp luật.

Nội dung dưới đây là hướng dẫn an toàn toàn diện bạn cần nắm vững.

1. Nguyên tắc chung về Vận chuyển và Bảo quản

Việc vận chuyển và bảo quản amoniac phải tuân thủ chặt chẽ các quy định tại Nghị định 42/2020/NĐ-CP của Chính phủ về việc vận chuyển hàng hóa nguy hiểm và các Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) liên quan, cụ thể:

• TCVN 5507:2002: Quy phạm an toàn trong sản xuất, kinh doanh, sử dụng, bảo quản và vận chuyển hóa chất nguy hiểm.
• TCVN 2613:1993: Quy định về yêu cầu kỹ thuật, bao gói, ghi nhãn và bảo quản cho Amoniac lỏng tổng hợp.
• TCVN 3890:2023: Về phòng cháy chữa cháy - Phương tiện, hệ thống báo cháy và chữa cháy cho nhà và công trình.

Đối với vận chuyển:

• Phương tiện: Phải sử dụng xe bồn, xi lanh chuyên dụng được cấp phép, có đầy đủ biển báo nguy hiểm, trang thiết bị PCCC và bộ ứng cứu sự cố tràn đổ.
• Người điều khiển: Bắt buộc phải được đào tạo và có giấy chứng nhận huấn luyện vận chuyển hàng nguy hiểm.
• Quá trình xếp dỡ: Phải được thực hiện nhẹ nhàng, tránh va đập mạnh. Đảm bảo các van đã được đóng chặt và kiểm tra rò rỉ trước khi xe lăn bánh.

Đối với kho bãi bảo quản:

• Vị trí: Kho phải khô ráo, thoáng mát, có hệ thống thông gió tốt để ngăn ngừa tích tụ hơi amoniac.
• An toàn cháy nổ: Khu vực lưu trữ phải cách xa nguồn nhiệt, tia lửa, đường dây điện và các vật liệu dễ cháy. Sử dụng các thiết bị điện phòng nổ.
• Sắp xếp: Các bồn chứa, bình xi lanh phải được đặt trên nền vững chắc, cố định an toàn để chống đổ ngã. Không lưu trữ chung amoniac với các hóa chất có tính axit mạnh (như axit clohydric, axit sunfuric) hoặc các chất oxy hóa mạnh (như clo, oxy già) để tránh phản ứng nguy hiểm.

2. Hướng dẫn Sơ cứu Y tế khẩn cấp

Trong mọi trường hợp, hãy gọi ngay cho Trung tâm Cấp cứu 115. Trong khi chờ đợi y tế, hãy thực hiện các bước sơ cứu sau:

Lưu ý Quan trọng: Người cứu hộ cần trang bị bảo hộ cá nhân (mặt nạ phòng độc, găng tay) trước khi tiếp cận nạn nhân.

• Khi hít phải khí Amoniac:
1. Di chuyển ngay lập tức: Nhanh chóng đưa nạn nhân ra khỏi khu vực nhiễm độc đến nơi có không khí trong lành.
2. Nới lỏng quần áo: Nới lỏng cà vạt, cổ áo, thắt lưng để nạn nhân dễ thở hơn.
3. Giữ ấm & theo dõi: Đặt nạn nhân ở tư thế ngồi hoặc nửa ngồi. Giữ ấm cơ thể. Nếu nạn nhân ngừng thở, tiến hành hô hấp nhân tạo ngay lập tức.
• Khi Amoniac tiếp xúc với da:
1. Cởi bỏ quần áo: Ngay lập tức cởi bỏ toàn bộ quần áo, giày dép bị nhiễm hóa chất. Cho chúng vào túi nhựa kín để xử lý riêng.
2. Xả nước sạch liên tục: Rửa vùng da bị ảnh hưởng dưới vòi nước sạch chảy nhẹ trong ít nhất 15-20 phút.
3. Đối với bỏng lạnh (do amoniac lỏng): Không chà xát hay dùng nhiệt trực tiếp. Rửa nhẹ nhàng bằng nước ấm (không nóng) để từ từ nâng nhiệt độ vùng da bị bỏng. Che phủ lỏng lẻo bằng gạc vô trùng.
• Khi Amoniac dính vào mắt:
1. Rửa mắt khẩn cấp: Ngay lập tức rửa mắt dưới vòi nước sạch đang chảy nhẹ trong ít nhất 15-20 phút. Giữ mí mắt mở to (có thể cần người khác giúp) để đảm bảo nước đến được mọi ngóc ngách của mắt.
2. Không dụi mắt: Tuyệt đối không được dụi mắt hoặc sử dụng bất kỳ loại thuốc nhỏ mắt nào khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
3. Đưa đi cấp cứu: Sau khi sơ cứu ban đầu, cần đưa nạn nhân đến cơ sở y tế chuyên khoa mắt gần nhất.

VII. Amoniac có ở đâu? 

• Trong tự nhiên, amoniac được sinh ra do quá trình phân hủy của các hợp chất hữu cơ từ động vật, thực vật và tồn tại với một lượng khá nhỏ ở trong khí quyển.
• Amoniac và một số muối amoni có trong nước biển.
• Muối amoni clorua, amoni sunfat chúng được tạo thành từ sự phun trào của núi lửa.
• Tinh thể amoni bicacbonat xuất hiện tại một số vùng khoáng có chứa soda.
• Amoniac còn được sinh ra từ hoạt động bài tiết hàng ngày của động vật và con người qua đường nước tiểu, bởi vì cơ quan thận sản sinh ra một lượng nhỏ khí amonic. 
• Ngoài ra, amoniac cũng được tạo ra từ các nhà máy sản xuất phân ure hoặc từ phản ứng hóa lỏng khí Nito và Hydro ở 400 – 450 ^o C và áp suất là 200 – 300 atm để sinh ra amoniac lỏng.

VIII. Điều chế amoniac - NH3 như thế nào?

1. Điều chế NH3 trong phòng thí nghiệm

2NH₄Cl + Ca(OH)₂ → NH₃ + CaCl₂ + H₂O

2. Điều chế NH3 trong công nghiệp

Phần lớn Amoniac (NH3​) trên thế giới được sản xuất qua quy trình Haber-Bosch, một phát minh đoạt giải Nobel giúp tổng hợp NH3​ từ các nguyên liệu sẵn có là khí Nitơ (N2​) và Hydro (H2​).

Phương trình phản ứng

Quy trình ép khí Nitơ (từ không khí) và Hydro phản ứng với nhau trong một phản ứng thuận nghịch, tỏa nhiệt:

N2​(k)+3H2​(k)⇌2NH3​(k)

Để phản ứng diễn ra với hiệu suất và tốc độ tối ưu ở quy mô công nghiệp, cần kiểm soát chặt chẽ các điều kiện sau:

• Nhiệt độ: 400 – 500 °C. Đây là mức nhiệt độ cân bằng, vừa đủ để phản ứng diễn ra nhanh, vừa không làm giảm hiệu suất tạo ra Amoniac.
• Áp suất: 150 – 250 bar. Áp suất cực cao sẽ ép cân bằng phản ứng dịch chuyển về phía tạo ra nhiều Amoniac hơn.
• Chất xúc tác: Sắt (Fe). Các tinh thể sắt được hoạt hóa bởi các oxit như K2​O,Al2​O3​ đóng vai trò "trái tim", giúp phá vỡ liên kết ba bền vững của N2​ và tăng tốc độ phản ứng lên hàng nghìn lần

Hỗn hợp khí N2​ và H2​ (tỷ lệ 1:3) được nén ở áp suất cao, gia nhiệt rồi đưa qua tháp tổng hợp chứa chất xúc tác sắt. Khí Amoniac tạo thành được làm lạnh để hóa lỏng và tách ra. Lượng khí N2​,H2​ chưa phản ứng được quay vòng tuần hoàn để tái sử dụng, giúp tối ưu hóa hiệu quả sản xuất.

VII. Các câu hỏi thường gặp về Amoniac

Amoniac có mùi gì?

Amoniac (NH3) có một mùi rất đặc trưng, được mô tả là mùi khai nồng, hắc và rất khó chịu. Đây là một trong những dấu hiệu cảnh báo tự nhiên hiệu quả nhất của hóa chất này, vì con người có thể phát hiện ra mùi amoniac ngay cả ở nồng độ rất thấp trong không khí, trước khi nó đạt đến ngưỡng gây nguy hiểm.

Nồng độ amoniac bao nhiêu là nguy hiểm? Mức độ nguy hiểm của amoniac phụ thuộc vào nồng độ trong không khí (đo bằng ppm - phần triệu) và thời gian tiếp xúc. Theo các tiêu chuẩn an toàn quốc tế (OSHA, NIOSH) và Việt Nam:

• Dưới 25 ppm: Có thể bắt đầu ngửi thấy mùi khai, nhưng thường chưa gây hại khi tiếp xúc không liên tục.
• 25 - 50 ppm: Giới hạn tiếp xúc cho phép tại nơi làm việc trong 8 giờ. Tiếp xúc lâu hơn có thể gây kích ứng mắt, mũi, họng.
• Trên 100 ppm: Gây kích ứng nghiêm trọng.
• 300 ppm: Được coi là nguy hiểm ngay lập tức đến tính mạng và sức khỏe (IDLH). Tiếp xúc ở nồng độ này có thể gây tổn thương phổi vĩnh viễn hoặc tử vong chỉ sau một thời gian ngắn.

Vì vậy, việc tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp an toàn và sử dụng đồ bảo hộ cá nhân (PPE) khi làm việc với amoniac là bắt buộc.

Mua Amoniac (NH3) ở đâu uy tín tại Hà Nội và TP.HCM? 

VIETCHEM là địa chỉ tin cậy cung cấp và phân phối các loại hóa chất thí nghiệm, hóa chất công nghiệp , với các cam kết:

• Chất lượng đảm bảo: Cung cấp đầy đủ giấy tờ COA (Certificate of Analysis), MSDS (Material Safety Data Sheet).
• An toàn tuyệt đối: Hệ thống xe bồn, xi lanh chuyên dụng, quy trình chiết nạp tuân thủ nghiêm ngặt các TCVN về an toàn hóa chất.
• Mạng lưới toàn quốc: Hệ thống kho bãi tại nhiều tỉnh thành, sẵn sàng đáp ứng nhanh chóng nhu cầu tại Hà Nội, TP.HCM và các khu công nghiệp trên cả nước.
• Tư vấn chuyên nghiệp: Đội ngũ kỹ sư hóa chất giàu kinh nghiệm sẵn sàng tư vấn kỹ thuật cho ứng dụng của bạn.

Hãy liên hệ đến HOTLINE 0826 010 010 để được tư vấn và sở hữu ngay các loại Amoniac chất lượng tốt nhất.

XEM THÊM:

>>> Khí hóa lỏng Ammonia NH3