Đi cùng với những tiện ích mà đồ dùng nhựa mang đến thì chúng cũng mang đến những tác động vô cùng to lớn khi trở thành chất thải nhựa. Đây là một trong những chất thải rắn được tạo ra từ các hoạt động sản xuất, sinh hoạt của con người. Nếu không có các biện pháp xử lý phù hợp thì chẩt thải nhựa sẽ không chỉ tác động xấu đến môi trường mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe của con người.

I. Tổng quan về chất thải nhựa

1. Chất thải nhựa là gì?

Chất thải nhựa là các sản phẩm làm từ nhựa đã qua sử dụng hoặc không được dùng đến và bị mang đi bỏ. Một số rác thải nhựa thường gặp như túi nhựa, chai nhựa hay cốc nhựa, ống hút nhựa,…

Đặc trưng của loại rác thải này là có thời gian phân hủy vô cùng lâu, một số loại phải tốn mất vài trăm năm đến vài ngàn năm mới có thể phân hủy hoàn toàn.

Chất thải nhựa là gì?

2. Rác thải nhựa dùng một lần

Với đặc điểm là cuộc sống ngày càng bận rộn, nhu cầu về mọi việc nhanh gọn, tiện lợi ngày càng tăng, đồ nhựa dùng một lần ngày càng được ưa chuộng sử dụng. Đây là các loại vật dụng làm bằng nhựa được sản xuất với mục đích dùng 1 lần rồi vứt bỏ. Do vậy rác thải nhựa dùng một lần cùng ngày càng nhiều, gây ảnh hưởng đến môi trường và đời sống con người.

Hình ảnh về rác thải nhựa dùng một lần

>>>XEM THÊM:Sắc ký là gì?

3. Ô nhiễm rác thải nhựa là gì? 

Ô nhiễm chất thải nhựa hay ô nhiễm chất dẻo là hiện tượng các chất thải nhựa xả bừa bãi ra ngoài môi trường tích tụ lại, gây ảnh hưởng xấu đến môi trường sống và sức khỏe của con người cũng như các loại động vật khác.

Các nhà khoa học còn gọi nó là ô nhiễm trắng, để chỉ tình trạng ô nhiễm môi trường do túi nilon gây ra.

4. Rác thải nhựa có nguồn gốc từ đâu? 

Có thể bạn cũng biết, rác thải nhựa được hình thành từ rất nhiều nguồn khác nhau, từ chính các hoạt động của con người trong sinh hoạt và các hoạt động sản xuất: 

• Từ trong sinh hoạt: Các túi nilon, chai nhựa, ống hút nhựa, thùng nhựa... từ các của hộ gia đình. 
• Từ các hoạt động sản xuất, thi công trong các nhà máy, xí nghiệp, khu công nghiệp...
• Từ các hoạt động du lịch, dịch vụ: Cốc, chai nhựa dùng một lần, hộp đựng thức ăn bằng nhựa...
• Từ khu y tế, bệnh viện: Kim tiêm, gang tay, chai, lọ thuốc... 

II. Thực trạng về chất thải nhựa hiện nay

1. Trên toàn thế giới

Theo thống kê, hàng năm thế giới thải ra khoảng 300 triệu tấn chất thải nhựa, gần tương đương với trọng lượng toàn bộ dân số toàn cầu. Bên cạnh đó, theo báo cáo của chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc vào năm 2018, có khoảng 500 tỷ túi nhựa được dùng trên thế giới trong đó hơn 40% nhựa được sản xuất sử dụng để đóng gói. Tính từ năm 1969 đến nay, lượng nhựa tiêu dùng tăng gấp 20 lần và dự báo khả năng tăng nhanh theo cấp số nhân trong tương lai.

Cũng theo thống kê này, thế giới đang phải đối mặt với 9,1 tỷ tấn rác nhựa tích tụ trên Trái Đất hiện nay. Vì vậy, giới phân tích đã đánh giá nếu nhịp độ sử dụng các sản phẩm nhựa vẫn tiếp tục tăng như hiện nay thì vào năm 2050 sẽ có thêm khoảng 33 tỷ tấn nhựa được sản xuất. Như vậy, sẽ có thêm hơn 13 tỷ tấn rác thải nhựa bị chôn lấp tại các bãi rác hay đổ xuống đại dương.

Hiện nay, Trung Quốc và Indonesia là 2 quốc gia xả rác thải nhựa nhiều nhất ra ngoài đại dương với khối lượng lần lượt 8,8 triệu tấn và 3,2 triệu tấn hàng năm, chiếm đến 1/3 tổng lượng rác nhựa ngoài đại dương.

Càng ngày, tình trạng sản xuất cũng như tiêu dùng đồ nhựa tăng lên không ngừng ảnh hưởng rất xấu đến sức khỏe của con người vì thế nếu không có biện pháp để xử lý tình trạng trên chỉ trong vòng một thời gian ngắn toàn cầu sẽ ngập tràn chỉ toàn rác thải. 

Chất thải nhựa đang là vấn đề cần giải quyết của toàn cầu

2. Tại Việt Nam

2.1. Thực trạng chung

Hàng năm Việt Nam thải ra môi trường 1,8 triệu tấn nhựa với khoảng 730,000 tấn rác nhựa, đứng thứ tư trong danh sách những quốc gia xả rác nhiều nhất trên thế giới trong đó bị thải ra biển (theo số liệu từ đại diện FAO). Theo kết quả đánh giá từ Bộ tài nguyên và Môi trường, thực trạng rác thải nhựa ở Việt Nam vô cùng nghiêm trọng, lượng chất thải nhựa và túi nilon ở mức khá cao (chiếm đến 8-12% trong chất thải rắn sinh hoạt). Tính bình quân hàng tháng, mỗi hộ gia đình sẽ dùng và thải khoảng 1kg túi nilon. Đặc biệt chỉ tính riêng hai trung tâm kinh tế lớn là Hà Nội và Hồ Chí Minh đã thải ra môi trường khoảng 80 tấn nhựa mỗi ngày. 

Mặc dù tình trạng xả chất thải nhựa ở Việt Nam có những diễn biến theo chiều hướng xấu đi nhưng việc phân loại, thu hồi cũng như hệ thống xử lý rác thải tại nước ta vẫn còn đang rất hạn chế. 

2.2. Thực trạng rác thải nhựa y tế

Theo thống kê chưa đầy đủ từ Bộ y tế, có đến 5% rác thải y tế là rác thải nhựa. Mỗi ngày, có khoảng 22 tấn chất thải nhựa được thải ra từ những hoạt động y tế. Thông qua các quá trình khám, chữa bệnh cùng những hoạt động sinh hoạt của nhân viên y tế, người nhà, người bệnh,…. Các vật dụng như dụng cụ bao gói, bao bì, trang thiết bị, vật liệu,… cũng gây phát sinh nhiều rác thải nhựa.

Hình ảnh về rác thải nhựa y tế

2.3. Chất thải nhựa trong chăn nuôi

Trong ngành chăn nuôi, chất thải nhựa thải ra từ ống dẫn nước trong hệ thống chuồng trại hay hệ thống thu gom nước thải, thường là các bao bì đựng thức ăn hoặc chai lọ thuốc thú y. Chỉ tính riêng trong ngành sữa đã có khoảng hơn 8 tỷ ống hút nhựa được tiêu thụ và thải vào môi trường mỗi năm.

III. Chất thải nhựa có tác hại như thế nào?

Rác thải nhựa đang là vấn đề đáng báo động trên toàn thế giới, ảnh hưởng đến môi trường cũng như sức khỏe con người.

Với tính chất khó phân hủy nên ngay cả khi chúng được thu gom mang đi chôn lắp vào đất thì vẫn có thể tồn tại hàng trăm năm, làm thay đổi tích chất vật lý của đất đồng thời khả năng gây ô nhiễm môi trường đất. Không chỉ riêng vậy việc xả rác thải nhựa tràn lan ra ngoài biển, đại dương gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới các loài thủy, hải sản. Từ đó làm suy giảm sự đa dạng sinh học và làm thay đổi cấu trúc và thành phần hệ sinh thái biển.

Đối với con người rác thải nhựa ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe. Những hạt vi nhựa sẽ đi vào nguồn nước, đất, thức ăn... gây ra nhiều loại bệnh nguy hiểm như mất cân bằng hoóc môn, bệnh về thần kinh, đường hô hấp,…Khi đốt rác thải nhựa sẽ tạo thành khí thải chứa chất độc dioxin và furan gây ngộ độc, ảnh hưởng tới tuyến nội tiết, gây ung thư,… Việc sử dụng túi nilon để đựng đồ ăn nóng cũng có khả năng sinh ra nhiều chất độc hại đối với cơ thể.

Chất thải nhựa gây nguy hiểm cho sinh vật biển khi thải ra biển

IV. Một số cách giải quyết chất thải nhựa hiệu quả

- Tuyên truyền, nâng cao nhận thức người dân về chất thải nhựa nói riêng và bảo vệ môi trường nói chung

Cách tốt nhất để có thể giải quyết chất thải nhựa là mọi người cố gắng hạn chế tối đa việc sử dụng các đồ nhựa đồng thời thực hiện nghiêm túc các hoạt động thu gom, phân loại rác thải nhựa, không xả chúng bừa bãi ra bên ngoài môi trường. Do vậy việc đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cộng đồng về tác hại của rác thải nhựa là điều cần thiết.

- Phân loại rác tại nguồn

Việc phân loại rác tại nguồn góp phần tiết kiệm được tài nguyên, mang đến lợi ích cho chính chủ nguồn thải với việc tái chế một số phế liệu. Đồng thời, nó còn góp phần nâng cao nhận thức cho cộng đồng về việc bảo vệ và sử dụng hợp lý các loại tài nguyên, bảo vệ môi trường. Phân loại rác tại nguồn giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường, giảm thiểu tổng lượng rác thải từ cộng đồng thải ra ngoài môi trường. Đồng thời còn tiết kiệm được chi phí thu gom, vận chuyển và xử lý.

Để phân loại rác tại nguồn hiệu quả, cần phân biệt đúng các loại rác:

• Rác hữu cơ: thường là loại rác dễ bị thối rữa trong điều kiện tự nhiên sinh mùi hôi thối như thức ăn thừa, vỏ trái cây, rau củ,…
• Rác vô cơ: gồm loại tái chế và không tái chế. Rác tái chế là loại rác có khả năng được tái sử dụng, có thể dùng lại nhiều lần trực tiếp hoặc chế biến lại như giấy, bìa cát tông,… Rác không tái chế là loại rác thải đã qua sử dụng và không còn khả năng tái chế, chỉ có thể tiến hành xử lý và đưa ra ngoài môi trường.
• Chất thải nguy hại: loại rác chứa đặc tính gây nguy hại trực tiếp như dễ cháy, gây ngộ độc, dễ ăn mòn, dễ nổ, lây nhiễm, kể đến như pin hỏng, acquy, đèn huỳnh quang,…

- Tái chế các chất thải nhựa

• Biện pháp này giúp tận dụng rác thải nhựa để tạo nên những sản phẩm mới có ích được sử dụng nhiều lần.
• Tái chế rác thải nhựa mang đến nhiều ưu điểm, giúp làm sạch môi trường, tái sử dụng các tài nguyên, đồng thời còn tạo việc làm cho người lao động.

Tái sử dụng một số chất thải nhựa để làm vật dụng có ích khác

- Thiêu đốt

• Đây là quá trình sử dụng nhiệt độ cao (1000 – 1100 độ C) để phân hủy rác. Ưu điểm nổi bật của phương pháp này là giúp giảm đáng kể thể tích chất thải cần chôn lấp. Tuy nhiên, chi phí đầu tư và vận hành nhà máy đốt rác khá cao nên cũng là vấn đề nan giải cho những nước kinh tế còn hạn hẹp
• Việc đốt rác thải nhựa đúng cách còn có thể tạo ra năng lượng phục vụ cho các ngành khác như đốt rác để phát điện, biến rác thành các nguyên liệu có ích,…. Tuy nhiên, cần lưu ý kiểm soát chặt chẽ quá trình đốt để đảm bảo nó không phát sinh các vấn đề gây hại đến môi trường.

Mong rằng, với bài viết trên, VietChem đã giúp bạn đọc hiểu được chất thải nhựa là gì, thực trạng cũng như tác hại của nó. Không thể phủ nhận những lợi ích mà đồ nhựa mang đến, nhưng sẽ không tốt nếu sử dụng không đúng cách, đúng quy hoạch, khiến tình trạng chất thải nhựa tăng lên và trở thành vấn đề đáng báo động. Mỗi chúng ta hãy chung tay bảo vệ môi trường, xây dựng một hành tinh xanh – sạch –đẹp hơn. Đừng quên truy cập website vietchem.com.vn thường xuyên để theo dõi nhiều bài viết bổ ích khác nhau.