Trong bối cảnh thế giới đang hướng tới các giải pháp năng lượng sạch hơn, khí thiên nhiên nổi lên như một nhân tố không thể thiếu trong quá trình chuyển dịch năng lượng. Với thành phần chủ yếu là metan (CH4), đây được xem là nhiên liệu hóa thạch "sạch nhất", đóng vai trò then chốt trong an ninh năng lượng của nhiều quốc gia, bao gồm cả Việt Nam.

Vậy chính xác khí thiên nhiên là gì, thành phần hóa học của nó ra sao, được ứng dụng vào những lĩnh vực nào và trữ lượng tại Việt Nam còn lại bao nhiêu? Hãy cùng VIETCHEM tìm hiểu chi tiết trong bài viết toàn diện dưới đây.

Thành Phần Chính Của Khí Thiên Nhiên Là Gì?

Về cơ bản, khí thiên nhiên là một hỗn hợp khí hydrocarbon không màu, không mùi, không vị. Thành phần của nó có thể thay đổi tùy thuộc vào vị trí địa lý của mỏ khí, nhưng luôn bao gồm các cấu tử chính sau

Metan (CH4) - Thành Phần Chủ Yếu Quyết Định Đặc Tính Của Khí Thiên Nhiên

Metan (CH4) là thành phần chiếm tỷ trọng lớn nhất, thường từ 70% đến hơn 90% thể tích hỗn hợp. Đây là phân tử hydrocarbon đơn giản nhất, quyết định đến nhiệt trị (khả năng sinh năng lượng khi đốt cháy) và đặc tính của khí thiên nhiên. Hàm lượng metan càng cao, khí được coi là càng "khô" và cháy càng sạch.

Các Hydrocarbon Nặng Hơn và Giá Trị Kinh Tế

Bên cạnh metan, khí thiên nhiên còn chứa các hydrocarbon có mạch carbon dài hơn, thường được gọi chung là NGLs (Natural Gas Liquids). Các chất này có giá trị thương mại cao và thường được tách ra để sử dụng cho các mục đích khác nhau:

• Etan (C2H6): Nguyên liệu quan trọng cho ngành công nghiệp hóa dầu để sản xuất ethylene, tiền chất của nhựa PE.
• Propan (C3H8) và Butan (C4H10): Sau khi được hóa lỏng dưới áp suất, chúng tạo thành Khí dầu mỏ hóa lỏng (LPG), hay còn gọi là gas, được sử dụng rộng rãi làm nhiên liệu trong dân dụng và công nghiệp.

Các Tạp Chất Phi-Hydrocarbon Cần Được Xử Lý

Khí thiên nhiên thô khi khai thác từ mỏ lên thường chứa các tạp chất cần phải được loại bỏ tại các nhà máy xử lý khí (GPP) trước khi đưa vào sử dụng:

• Hơi nước (H2O): Gây đóng băng và ăn mòn đường ống.
• Hydro Sulfua (H2S): Một loại khí độc, có mùi trứng thối, gây ăn mòn thiết bị nghiêm trọng. Khí chứa nhiều H2S được gọi là "khí chua".
• Carbon Dioxide (CO2): Làm giảm nhiệt trị của khí.
• Nitơ (N2): Là khí trơ, không cháy, làm giảm giá trị năng lượng của hỗn hợp khí.

Để dễ hình dung, dưới đây là bảng thành phần tham khảo của khí thiên nhiên đã qua xử lý:

Nguồn Gốc và Cách Khai Thác Khí Thiên Nhiên Hiện Nay

Khí thiên nhiên là một loại nhiên liệu hóa thạch, được hình thành từ quá trình phân hủy kỵ khí của các vi sinh vật biển và thực vật bị chôn vùi dưới các lớp đất đá và trầm tích cách đây hàng triệu năm. Dưới tác động của nhiệt độ và áp suất cực lớn, vật chất hữu cơ này dần chuyển hóa thành hydrocarbon.

Thông thường, dầu mỏ và khí thiên nhiên thường được tìm thấy cùng nhau. Do nhẹ hơn, khí thiên nhiên sẽ nằm ở các túi khí phía trên mỏ dầu (gọi là khí đồng hành) hoặc tồn tại trong các mỏ chỉ chứa khí (khí không đồng hành). Quá trình khai thác bắt đầu bằng các phương pháp thăm dò địa chất phức tạp để xác định vị trí các mỏ tiềm năng, sau đó tiến hành khoan các giếng sâu hàng nghìn mét để đưa khí lên bề mặt.

Ứng Dụng Thực Tiễn Của Khí Thiên Nhiên Trong Cuộc Sống và Công Nghiệp

Nhờ khả năng cháy sạch và hiệu suất sinh nhiệt cao, khí thiên nhiên là nguồn năng lượng không thể thiếu trong nhiều lĩnh vực:

Sản Xuất Điện Năng - Nguồn Năng Lượng Cho Tương Lai

Khoảng 1/3 lượng khí thiên nhiên trên thế giới được dùng để phát điện. Các nhà máy điện tua bin khí chu trình hỗn hợp (CCGT) sử dụng khí thiên nhiên có hiệu suất rất cao và phát thải lượng CO2 chỉ bằng khoảng 50% so với nhà máy điện than, góp phần giảm thiểu tác động đến môi trường.

Nhiên Liệu Quan Trọng Trong Ngành Công Nghiệp Nặng

Khí thiên nhiên là nguồn cung cấp nhiệt lượng khổng lồ và ổn định cho các ngành công nghiệp tiêu tốn nhiều năng lượng như:

• Sản xuất sắt thép, xi măng, gốm sứ.
• Sử dụng trong công nghệ chế biến thực phẩm và sấy nông sản.
• Nguyên liệu đầu vào cho ngành hóa dầu để sản xuất phân đạm, metanol và nhiều loại hóa chất khác.

Tìm hiểu thêm:  Amoniac là gì? Tính chất, Ứng dụng và Phân biệt NH3 Khan vs Dung Dịch

Giao Thông Vận Tải và Sự Phát Triển Của CNG, LNG

Khí thiên nhiên đang ngày càng được ưa chuộng làm nhiên liệu cho phương tiện giao thông nhờ chi phí thấp và ít ô nhiễm.

• Khí thiên nhiên hóa lỏng là gì (LNG - Liquefied Natural Gas): Là khí thiên nhiên được làm lạnh sâu xuống -162°C, chuyển sang thể lỏng và giảm thể tích tới 600 lần. Điều này giúp việc vận chuyển bằng các tàu chuyên dụng và lưu trữ với khối lượng lớn trở nên dễ dàng.
• Khí thiên nhiên nén (CNG - Compressed Natural Gas): Là khí thiên nhiên được nén dưới áp suất cao, dùng làm nhiên liệu cho xe buýt, xe tải, ô tô.

Trữ Lượng Khí Thiên Nhiên Ở Việt Nam và Tầm Nhìn An Ninh Năng Lượng

Việt Nam là quốc gia có tiềm năng đáng kể về khí thiên nhiên. Theo thông tin từ Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (Petrovietnam), trữ lượng khí đã được xác minh của Việt Nam tập trung chủ yếu ở các bể trầm tích lớn như Cửu Long, Nam Côn Sơn, Malay - Thổ Chu.

Các dự án khai thác khí lớn như Lan Tây - Lan Đỏ, Sao Vàng - Đại Nguyệt... không chỉ cung cấp nhiên liệu cho các nhà máy điện lớn (Phú Mỹ, Nhơn Trạch) mà còn cung cấp nguyên liệu cho các nhà máy đạm, hóa chất. Việc phát triển ngành công nghiệp khí đóng vai trò chiến lược trong việc đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, giảm sự phụ thuộc vào các nguồn năng lượng nhập khẩu và góp phần vào sự phát triển kinh tế bền vững.

Câu Hỏi Thường Gặp Về Khí Thiên Nhiên

Dầu mỏ và khí thiên nhiên khác nhau như thế nào?
Cả hai đều là nhiên liệu hóa thạch, hình thành từ quá trình tương tự. Tuy nhiên, dầu mỏ tồn tại ở dạng lỏng, gồm các hydrocarbon mạch dài và nặng hơn, trong khi khí thiên nhiên ở dạng khí, chủ yếu là metan.

Hàm lượng metan trong khí thiên nhiên có ý nghĩa gì?
Hàm lượng metan càng cao thì nhiệt trị của khí càng lớn, tức là cháy sinh ra nhiều năng lượng hơn và ít tạp chất hơn. Đây là chỉ số quan trọng để đánh giá chất lượng khí.

Khí thiên nhiên hóa lỏng và Gas (LPG) có phải là một không?
Không. LNG chủ yếu là metan (CH4) được hóa lỏng bằng nhiệt độ cực thấp. Trong khi đó, LPG là hỗn hợp Propan (C3H8) và Butan (C4H10) được hóa lỏng bằng áp suất.

Sử dụng khí thiên nhiên có an toàn và tốt cho môi trường không?
Nếu dùng đúng cách, khí thiên nhiên là nguồn năng lượng an toàn. Vì nó nhẹ hơn không khí, nên khi rò rỉ sẽ nhanh chóng bay lên cao, giảm nguy cơ cháy nổ so với LPG (nặng hơn không khí, tích tụ ở dưới thấp). Về môi trường, nó là nhiên liệu hóa thạch sạch nhất, nhưng việc khai thác và đốt cháy vẫn phát thải khí nhà kính. Tuy nhiên, nó