Thủy ngân là kim loại nặng, có ánh bạc thường được sử dụng là nguyên liệu để sản xuất nhiệt kế, vậy vỡ nhiệt kế thủy ngân gây ra những nguy hiểm gì? Cách xử lý ra sao. Cùng đọc chi tiết ở bài viết dưới đây

1. Làm vỡ nhiệt kế thủy ngân có sao không

Thủy ngân, một kim loại dạng lỏng màu trắng bạc không mùi, có tốc độ bay hơi chậm tại nhiệt độ phòng (25 độ C). Các cây nhiệt kế thủy ngân thường chỉ chứa khoảng 0.61 gram thủy ngân theo tiêu chuẩn của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA). Thủy ngân trong dạng khí bay hơi rất độc hại đối với sức kháng của cơ thể con người.

Thường thì, thủy ngân được sử dụng trong các nhiệt kế là thủy ngân nguyên chất, độc hại. Tuy nhiên, nếu bạn vô tình nuốt phải thủy ngân, không cần quá lo lắng vì thủy ngân nguyên chất khó bị hấp thụ qua da và đường tiêu hóa, có thể được cơ thể loại bỏ ra ngoài thông qua quá trình tiêu hóa (khoảng 0.01% ở người khỏe mạnh).

Theo tổ chức FAO/WTO Joint Expert Committee on Food Additives thì ngưỡng gây độc cho cơ thể vào khoảng 4-5 micromol/lít hoặc >1.6 microgram/kg/ngày. Nhiễm độc thủy ngân chỉ nghiêm trọng khi người nuốt phải mắc các bệnh về đường tiêu hóa, lúc này thì thủy ngân sẽ hấp thu vào máu và có thể gây ngộ độc cấp tính.

Tuy nhiên, khi thủy ngân bị vỡ mà hít trực tiếp đặc biệt là đối với trẻ em, thủy ngân lúc này sẽ qua màng phế nang vào máu đến các cơ quan trong cơ thể như thận, gan, hệ thần kinh trung ương dẫn đến viêm phổi, gây mất trí nhớ, co giật, nôn mửa. Trong một số trường hợp khi tiếp xúc với lượng thủy ngân lớn có thể gây nên ngộ độc cấp tính, gây suy hô hấp và thậm chí là tử vong

Hình: Tai nạn vỡ nhiệt kế thủy ngân

2. Nhiệt kế thủy ngân vỡ bay hơi bao lâu

Thủy ngân là kim loại rất dễ bay hơi và có thể bay hơi ngay trong nhiệt độ phòng. Hơi của nó không màu, không mùi do đó rất khó nhận biết có sự xuất hiện của thủy ngân trong không khí

Khi nhiệt kế thủy ngân bị vỡ, thủy ngân sẽ tách thành các giọt nhỏ và chúng phân tán rộng trong không khí. Chúng sẽ bốc hơi nhanh chóng hơn trong điều kiện có gió hay thoáng khí. Cứ mỗi 10 độ C tăng lên thì tốc độ bay hơi của thủy ngân lại tăng gấp đôi, đó là lý do mà các vụ cháy thủy ngân lại gây ra những hậu quả nghiêm trọng là do khả năng bốc hơi mạnh của thủy ngân kết hợp với gió sẽ làm phát tán thủy ngân đi xa gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của con người.

Để trả lời câu hỏi nhiệt kế thủy ngân vỡ bay hơi bao lâu thì còn tùy thuộc vào biến động nhiệt độ, chất lượng không khí lưu thông, diện tích bề mặt của hạt phân tán và tổng lượng chất độc hại. Trong vòng 1 giờ đồng hồ sẽ có 0,002 mg thủy ngân bay hơi/1m2. Khi một nhiệt kế bị vỡ thì tốc độ bay hơi của các hạt thủy ngân nhỏ này ít nhất 3 năm trong điều kiện sàn nhà ấm và kín, còn nếu ngược lại thì thời gian này sẽ tăng lên ở môi trường thoáng khí.

3. Làm gì khi nhiệt kế thủy ngân bị vỡ

Khi nhiệt kế vỡ, việc hàng đầu cần thực hiện là kiểm tra xem thủy ngân có bám vào bất kỳ bề mặt nào trên cơ thể hoặc quần áo của bạn hay không. Nếu phát hiện có sự tiếp xúc, bạn cần ngay lập tức thay quần áo, rửa sạch khu vực da bị tiếp xúc với nước và xà phòng, và rửa mắt kỹ bằng nước muối sinh lý.

Để thu gom các hạt thủy ngân rơi ra từ nhiệt kế, bạn sử dụng miếng bông ẩm hoặc giấy mỏng đặt gần vị trí rơi thủy ngân, sau đó nhẹ nhàng gạt chúng vào một hộp thủy tinh và nắp kín. Kỹ thuật này cần được thực hiện một cách nhẹ nhàng để tránh làm phân tán thủy ngân, gây khó khăn trong việc thu gom.

Khi đã thu gom đủ, bạn nên đóng kín hộp chứa thủy ngân bằng nhiều lớp bọc và bỏ nó vào thùng rác, đính kèm một biểu ngữ rõ ràng để không ai nhầm lẫn. Hãy chắc chắn không đổ thủy ngân xuống cống rãnh, vì điều này có thể gây ô nhiễm nguồn nước. Nếu việc thu gom thủy ngân trở nên khó khăn, bạn có thể rắc một chút bột lưu huỳnh hoặc lòng đỏ trứng gà lên thủy ngân để tạo thành một hợp chất khó bay hơi, giúp việc thu gom dễ dàng hơn.

Sau đó, hãy mở cửa để cho không khí trong khu vực thông thoáng trong ít nhất vài giờ trước khi trở lại hoạt động bình thường.

Với quần áo bị nhiễm thủy ngân, nếu bạn muốn tái sử dụng chúng, hãy giặt chúng cẩn thận. Đầu tiên, ngâm quần áo trong nước lạnh trong khoảng 30 phút, sau đó ngâm trong nước xà phòng ở nhiệt độ 70 - 80 độ C trong 30 phút tiếp theo. Tiếp theo, ngâm quần áo trong nước nóng có thêm chất tẩy trong vòng 20 phút, sau đó giặt sạch bằng nước lạnh và phơi khô chúng trước khi sử dụng lại.

Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào như đau đầu, đau họng, buồn nôn hoặc sốt sau khi tiếp xúc với thủy ngân, bạn nên đến bệnh viện ngay lập tức để được khám và điều trị kịp thời.

4. Triệu chứng nhiễm độc thủy ngân

Hình: Các nguồn gây nhiễm độc thủy ngân

Biểu hiện ngộ độc thủy ngân có thể thay đổi tùy thuộc vào loại thủy ngân (Hg), thời gian và mức độ tiếp xúc, cũng như tình trạng sức khỏe của người bị nhiễm.

Ngộ độc do hít phải hơi thủy ngân: Hít phải hơi thủy ngân có thể gây ra bệnh phổi cấp tính nặng. Triệu chứng đầu tiên thường bao gồm sốt, cảm giác lạnh rét, khó thở, thường xuất hiện sau vài giờ.

Các triệu chứng cấp khác có thể xuất hiện, bao gồm đau bụng, viêm miệng, chói mắt, co giật, buồn nôn và viêm ruột. Những triệu chứng này thường giảm đi trong vòng một tuần. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, có thể diễn tiến thành tình trạng phù phổi cấp, suy hô hấp và thậm chí dẫn đến tử vong.

Trong tình huống này, cần phải ngay lập tức đưa nạn nhân ra khỏi môi trường có thủy ngân, loại bỏ quần áo nếu có tiếp xúc trên da, rửa sạch vùng da bị tiếp xúc với nước sạch và rửa mắt nếu có tiếp xúc với mắt. Sau đó, đưa nạn nhân đến bệnh viện gần nhất để kiểm tra và đánh giá tình trạng nhiễm độc chính xác.

Ngộ độc do hít phải hơi thủy ngân gây ra tam chứng kinh điển: Điều này bao gồm viêm lợi và tăng tiết nước miếng, cảm giác run tay và rối loạn tâm thần kinh. Trẻ em có thể trải qua vấn đề như mất ngủ, hay quên, suy dinh dưỡng, và vẻ buồn nôn.

Ngộ độc do tiêu thụ thức ăn chứa thủy ngân: Khi ăn thức ăn bị nhiễm thủy ngân hữu cơ, như cá biển, triệu chứng thường xuất hiện sau nhiều ngày hoặc thậm chí vài tuần.

Biểu hiện thần kinh bao gồm cảm giác không bình thường, thất thường, suy nhược tinh thần, và có thể tiến triển đến mất thính giác, rối loạn ngôn ngữ, rối loạn tâm thần, run cơ và rối loạn chuyển động. Nếu không được điều trị thải độc kịp thời, có thể gây tử vong.

Ngộ độc thủy ngân cũng có thể gây ra sẩy thai, bất thường về tâm thần, phát triển chậm, tình trạng bại não và biến dạng cơ quan nếu mẹ bị nhiễm thủy ngân khi mang thai. Điều này thường xảy ra ở phụ nữ mang thai tiêu thụ thường xuyên cá biển nhiễm thủy ngân. Thủy ngân có thể truyền từ mẹ qua thai nhi, gây ra nhiều biến chứng.

Ngộ độc do nuốt thủy ngân: Trường hợp này thường xảy ra khi nhiệt kế vỡ. Tuy nhiên, thủy ngân qua đường tiêu hóa thường không được hấp thụ nhiều nếu ruột khỏe mạnh, không bị tổn thương. Nuốt phải thủy ngân vô cơ (như trong pin) có thể gây phỏng niêm mạc miệng, đau bụng, buồn nôn và thậm chí nôn máu. Sau vài ngày, tình trạng có thể tiến triển thành hoại tử ống thận cấp, suy thận, rối loạn nước và điện giải, và có thể gây tử vong.

5. Một số loại nhiệt kế thủy ngân phổ biến hiện nay

Nhiệt kế thủy ngân Assistant

Nhiệt kế thủy ngân 0-100 Trung Quốc

Nhiệt kế thủy ngân 0-200 Trung Quốc

Nhiệt kế thủy ngân 0-300 Trung Quốc

Trên đây là các thông tin cơ bản về thủy ngân và cách xử lý khi vỡ nhiệt kế thủy ngân. Bạn có thể xem thêm một số thông tin hữu ích khác tại trang tin tức của Vietchem