Không khí là một phần không thể thiếu trong việc duy trì sự sống của mọi loài sinh vật, chúng tồn tại xung quanh mọi vật và là yếu tố quyết định của sự sống. Hãy cùng VIETCHEM đi tìm hiểu không khí là gì và những vấn đề xoay quanh chúng, như không khí bao gồm những thành phần nào, thực trạng ô nhiễm không khí hiện nay và cách để cải thiện chúng!

Không khí là thành phần không thể thiếu để duy trì sự sống 

I. Không khí là gì?

Không khí là lượng chất khí luôn bao quanh chúng ta, là một yếu tố quyết định sự sống của con người cũng như toàn bộ sinh vật sống trên trái đất. 

Khái niệm về không khí cũng tương tự khái niệm về khí quyền, chỉ khác nhau về quy mô và góc nhìn. Theo góc nhìn khoa học, không khí chỉ là nguồn khí cung cấp cho động vật, thực vật... sinh trưởng trong môi trường nhất định như một khu rừng, trong phòng ở, hay rộng hơn là một thành phố... Tuy nhiên cũng là bầu không khí đó khi nhìn rộng hơn khi nó bao quanh toàn cầu thì sẽ được gọi là khí quyển. Chúng bao quanh trái đất với độ dày từ 10 - 15km, giúp ngăn các tia bức xạ từ mặt trời xuống trái đất. 

Một số tính chất đặc trưng của không khí là:

• Không có màu, không mùi, không vị.
• Không có hình dạng nhất định.
• Có thể bị nén lại hoặc giãn ra. 

II. Không khí gồm những thành phần nào?

Không khí có 3 phần chính: Thành phần cố định, thành phần không cố định và thành phần có thể biến đổi.

Thành phần cố định của không khí

>>>XEM THÊM:Vì sao cần sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên?

1.Thành phần cố định

Đây được xem là thành phần chính của không khí, thường có các khí cố định như nito chiếm 78,09%; oxy chiếm 20,95% và khí trơ chiếm 0,93%. Chúng sẽ cùng các vi lượng khí hiếm như Ne, He, Kr, Xe…tạo nên thành phần cố định của khí quyển. Ở bất kỳ chỗ nào trên trái đất thì có tỉ lệ đều giống nhau.

2. Thành phần có thể thay đổi

Đây là phần chứa khí cacbonic và hơi nước trong không khí. Ở điều kiện thường thì lượng cacbonic là 0,02% - 0,04%. Và hàm lượng hơi nước dưới 4%. Tuy nhiên, hàm lượng của các thành phần này thường thay đổi theo điều kiện khí hậu cũng như theo mùa. Thành phần này làm thay đổi đến đời sống và sản xuất của con người.

3.Thành phần không cố định

Các thành phần không cố định của không khí bao gồm 2 nguồn: Tác động của con người gây ô nhiễm môi trường và những thiên tai đột ngột xuất hiện hình thành các chất ô nhiễm. Hai nguồn trên là những nguồn chủ yếu tạo nên thành phần bất ổn định trong không khí, đây là yếu tố gây ô nhiễm không khí.

Ngoài 3 thành phần chính, không khí còn có một lượng nhỏ các ion âm. Ion âm được nghiên cứu như ''1 loại vitamin của không khí'', có thể giúp con người duy trì chức năng sinh lý được bình thường. Chúng có nhiều ở các khu vực biển, rừng núi, nông thôn… sẽ khiến con người ở đó cảm thấy thoải mái. Cũng như ban đêm thường là những khoảng thời gian nhiệt độ thấp hơn, các phương tiện giao thông và con người hoạt động hạn chế, đây là thời điểm dễ chịu, mát mẻ hơn không khí ban ngày. Những cơn mưa khói bụi trong không khí được hòa tan vào nước mưa, cũng giúp thanh lọc không khí rất hiệu quả.

Thành phần không cố định bao gồm các nguồn gây ô nhiễm không khí

>>>XEM THÊM:Thiên nhiên và vai trò của thiên nhiên đối với đời sống con người

III. Những ảnh hưởng của không khí đối với con người, sự sống

Không chỉ quyết định sự sống của con người, không khí còn tác động đến động thực vật xung quanh. Vai trò của không khí được thể hiện rõ qua các khía cạnh:

• Duy trì sự sống: Nếu không có không khí con người không thể hít thở và sự sống cũng dần chết mòn. Thử tưởng tượng, nếu ngừng hít thở trong vòng 3 phút, bạn có thể không thể sống được. Cũng như trong đám cháy, người bị ngạt hơi là do sự thiếu hụt không khí.
• Ảnh hưởng đến sức khỏe: Bầu không khí trong lành sẽ giúp con người trở nên thoái mái, thư giãn hơn. Khi cảm thấy mệt mỏi, đứng dưới nơi nhiều cây cối, không khí trong lành, mọi người sẽ cảm nhận được sự khỏe mạnh về sức khỏe, và sự thư thái về tinh thần. Khi nguồn không khí bị tác động bởi khói bụi, rác thải, vi sinh vật gây bệnh...sẽ dẫn đến ô nhiễm không khí. Khi con người hít phải nguồn khí này trong một thời gian dài sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, bệnh tật bủa vây.
• Quá trình trao đổi chất: Từ con người đến động vật và thực vật đều có quá trình hô hấp, trao đổi với bầu không khí để diễn ra quá trình trao đổi chất cho cơ thể. Nếu thiếu quá trình này cây cối, động vật sẽ ốm yếu, gầy gò và dẫn mất đi sự sống.

IV. Ô nhiễm không khí là gì? Tác hại và làm sao để hạn chế sự ô nhiễm không khí

1. Ô nhiễm không khí là gì? 

Ô nhiễm không khí là sự thay đổi lớn trong thành phần của không khí hoặc có sự xuất hiện các khí lại làm cho không khí không còn sạch, tỏa mùi, giảm tầm nhìn xa, gây biến đổi khí hậu, gây bệnh có người và các loài sinh vật.

Khói thải công nghiệm cần được xử lý trước khi xả ra không khí

2. Nguyên nhân gây ô nhiễm không khí

Không khí là hoàn toàn miễn phí, nhưng không vì điều đó mà chúng ta có thể xả thải bừa bãi, hủy hoại môi trường sống của chính chúng ta được. Thành phần của không khí vốn không được cân bằng, khói bụi tăng lên, hàm lượng các chất hóa học có trong không khí biến động tăng đến mức không được kiểm soát,… chính là thời điểm ô nhiễm không khí hình thành. Các chất gây ô nhiễm không khí được chia thành 2 nhóm sau: 

• Chất gây ô nhiễm sơ cấp: núi lửa phun trào, khí thải động cơ, nhà máy, từ mùi rác thải, nước thải, chất gây ô nhiễm phóng xạ…
• Chất gây ô nhiễm thứ cấp: bụi từ chất ô nhiễm sơ cấp, tầng ozon…

Bầu không khí đáng báo động tại Thành phố Hà Nội

3. Tác hại của không khí ô nhiễm đối với sức khỏe con người

Tổ chức Y tế Thế giới ước tính mỗi năm có khoảng 2 triệu người chết vì ô nhiễm không khí. Ô nhiễm không khí, khiến con người hít phải các khí độc hại gây tổn thương hệ hô hấp, lâu dần sẽ dẫn đến nhiều bệnh tật nguy hại.

• Khí Benzen: Gây kích ứng đường hô hấp, viêm da dị ứng, thiếu máu, rối loạn hệ thần kinh trung ương, chậm phát triển. Benzen còn là chất gây ung thư mạnh.
• Khí sunfuro SO₂: Gây co thắt phế quản, mề đay, bệnh đường ruột và viêm thành mạch.
• Khí nito dioxit NO₂: Gây dị ứng phế quản, lâu dài thành bệnh đường hô hấp
• Khí cacbon oxit CO: Hít phải sẽ nhanh chóng gây bất ổn khó chịu khi hít vào, thậm chí gây tử vong
• Sương mù axit: gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe khi tiếp xúc
• Khí cacbonic CO₂: Khi hút phải hây đau đầu, buồn nôn, đau cơ, đau khớp, hoa mắt chóng mặt, tê liệt nhẹ. Ở nồng độ cao tạo ra vị chua trong miệng, cảm giác đau họng, mũi…

Ô nhiễm không khí không chỉ là bài toán nan giải tại Việt Nam mà hầu hết các quốc gia trên thế giới đều mắc phải. Việc ô nhiễm không khí ảnh hưởng rất lớn đến cuộc cống cũng như sức khỏe của con người, nhẹ thì có thể là ho, hắt hơi, viêm xoang, cảm cúm, dị ứng…nặng hơn là viêm phổi, ung thư. Khi sức khỏe suy giảm thì kinh tế, giáo dục, đời sống xã hội suy giảm là hậu quả tất yếu. 

4. Tác hại của ô nhiễm không khí đối với môi trường

Ô nhiễm không khí chính là một trong những nguyên nhân rất lớn gây ra hiện tượng ô nhiễm môi trường và nó đã làm cho môi trường sống của chúng ta ngày càng trở nên tồi tệ hơn nhiều lần.

Vấn đề này tuy đã được các tổ chức bàn luận để đưa ra các giải pháp nhưng vẫn không cải thiện được, thậm chí không khí vẫn ngày càng ô nhiễm hơn và nó vẫn còn là một vấn đề cấp thiết cần được giải quyết.

V. Thực trạng ô nhiễm môi trường không khí ở Việt Nam

Ở Việt Nam thì mức độ ô nhiễm môi trường không khí ở mỗi nơi thì có mức độ khác nhau song nồng độ các chất ô nhiễm đều vượt quá mức cho phép. Theo các nghiên cứu cho thấy, Việt Nam hiện đang nằm trong 10 quốc gia có không khí ô nhiễm nhất thế giới. Theo thống kê vào tháng 10 năm 2016, Thủ đô Hà Nội có mức độ ô nhiễm đứng thứ 2 Thế giới chỉ sau Bắc Kinh (Trung Quốc).

Tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh… vào giờ tan tầm thì mức độ ô nhiễm tăng cao. Lượng phương tiện giao thông, lượng khói thải của hoạt động công nghiệp ra môi trường là cực lớn, khiến cho con người có cảm giác ngột ngạt và khó chịu với lượng bụi mịn PM2.5 lớn, vô cùng nguy hiểm. Sự gia tăng dân số cùng với sự gia tăng đột biến của các phương tiện giao thông trong khi cơ sở hạ tầng nước ta còn hạn chế càng khiến cho tình hình ô nhiễm trở lên trầm trọng hơn nhiều.

VI. Đối phó với môi trường không khí ô nhiễm như thế nào?

Để cải thiện được tình trạng ô nhiễm không khí cần có những quy định, chế tài cụ thể trong việc sản xuất, xử lý khí thải; các chiến dịch cải thiện môi trường cũng như việc nâng cao ý thức bảo vệ môi trường. Những việc làm có thể kể đến như: 

• Hạn chế lượng phương tiện giao thông, hạn chế xả đốt rác. Xử lí khí thải tại các khu công nghiệp trước khi xả thải ra mội trường.
• Cùng với đó để nâng cao hiệu quả, con người cần tự ý thức, trồng nhiều cây xanh, thường xuyên dọn dẹp vệ sinh và bảo dưỡng các thiết bị định kì.
• Để cải thiện và giữ cho bầu không khí an toàn, hiện nay nhiều quốc gia đã áp dụng nhiều điều luật môi trường; giảm lượng phương tiện tham gia giao thông và thay và đó là những phương tiện sử dụng điện, nhiên liệu hidro; tăng cường sử dụng các năng lượng tái tại; tập trung nâng cấp đường xá;... 

Không khí trong lành con người cảm thấy thoải mái vui vẻ hơn

Những lợi ích chúng ta nhận được khi hít thở không khí trong lành, đó là:

• Giảm stress.
• Kích thích hệ miễn dịch, giảm hen xuyên, dị ứng, các tình trạng hô hấp.
• Giúp cơ thể luôn khỏe khoắn và tràn đầy năng lượng.
• Loại bỏ độc tố tích tụ trong cơ thể.
• Cải thiện sức khỏe và tâm trạng.

Trên đây là những giải đáp của VietChem về môi trường không khí là gì? Không khí gồm những thành phần nào, chất lượng và ô nhiễm không khí … giúp mọi người hiểu hơn về bầu không khí. Không khí là thành phần không thể thiếu trong sự sống, vì thế hãy cùng bảo vệ sức khỏe, bảo vệ bầu không khí của chúng ta.