Trong cơ thể người, photpho là một khoáng chất rất dồi dào và có nhiều chức năng quan trọng với sự phát triển của cơ thể. Lượng photpho được nạp vào cơ thể chủ yếu thông qua con đường ăn uống. Vậy photpho có trong thực phẩm nào? Hãy cùng chúng tôi đi tìm câu trả lời qua nội dung bài viết dưới đây nhé.

Photpho là gì?

1. Photpho là gì?

Photpho là loại khoáng chất dồi dào trong cơ thể, giúp lọc chất thải, sửa chữa mô, tế bào,…Phốtpho vô cơ trong dạng photphat PO₄^3-  giữ một vai trò quan trọng trong các phân tử sinh học như ADN, ARN và tạo thành một phần của cấu trúc cốt tủy của các phân tử này. Các tế bào sống sử dụng photphat để vận chuyển năng lượng tế bào thông qua adenosin triphotphat ATP. Các photpholipit là thành phần cấu trúc chủ yếu của mọi màng tế bào.

Trung bình trong cơ thể mỗi người có chứa khoảng gần 1 kg photpho và khoảng 3/4 số đó nằm trong xương và răng dưới dạng apatit. Một người trưởng thành ăn uống đầy đủ sẽ tiêu thụ và bài tiết ra khoảng 1-3 g photpho trong ngày dưới dạng photphat.

2. Tìm hiểu các dạng thù hình của photpho

Các dạng thù hình của photpho

Photpho tồn tại dưới ba dạng thù hình cơ bản đó là photpho đỏ, photpho trắng và photpho đen, trong đó photpho đỏ và trắng là phổ biến nhất. Ngoài ra, photpho cũng có thể tồn tại dưới một số dạng thù hình khác. Cả photpho đỏ và trắng đều chứa các mạng gồm các nhóm phân bố kiểu tứ diện với 4 nguyên tử photpho. Khi tiếp xúc với không khí hoặc ánh sáng, nguồn nhiệt, photpho trắng sẽ bốc cháy.

Photpho đỏ tương đối ổn định và thăng hoa ở 1 atm, 170 °C và bốc cháy khi va chạm bởi nhiệt hoặc ma sát.

Do độ hoạt động hóa học cao đối với oxy trong không khí cũng như các hợp chất chứa oxy khác nên photpho trong tự nhiên không tồn tại ở dạng đơn chất mà nó chủ yếu tồn tại trong các loại khoáng chất khác nhau. Các loại đá photphat – loại khoáng chất chứa photphat tricanxi dạng không tinh khiết chính là một nguồn quan trọng về mặt thương mại của photpho. Nó cũng là nguồn nguyên liệu quan trọng để tạo nên thành phần photpho trong phân bón, giúp cây trồng hấp thụ photpho từ đất.

Tại Việt Nam, mỏ apatit Lào Cai là nơi chứa nhiều photpho nhất và đây là nơi cung cấp nguyên liệu chính để sản xuất phân supephốtphat.

3. Vai trò quan trọng của photpho trong cuộc sống, sản xuất

3.1 Vai trò của photpho đối với người lớn

• Khoảng ¾ lượng photpho trong cơ thể tập trung ở xương và răng giúp tạo nên hệ xương và răng chắc khỏe.
• Giúp cơ thể duy trì, sản xuất ra năng lượng và tăng cường sức mạnh cơ bắp.
• Tham gia vào quá trình chuyển hóa chất đạm, đường bột và chất béo, đảm bảo cho các hoạt động trong cơ thể diễn ra bình thường.
• Loại bỏ các chất cặn bã trong thận, hạn chế sự hình thành sỏi thận.
• Tham gia tổng hợp ADN, ARN và kích thích sự tăng trưởng, duy trì, sửa chữa các mô và tế bào bị tổn thương, giảm đau cơ sau luyện tập.
• Giúp cân bằng và sử dụng các loại vitamin B, D, iot, magie, kẽm,….
• Tham gia vào quá trình co cơ, tạo điều kiện cho sự dẫn truyền các tín hiệu thần kinh và  điều hòa nhịp tim

3.2 Vai trò đối với trẻ em của photpho

Photpho rất cần thiết cho sự phát triển của trẻ nhỏ

• Photpho là khoáng chất không thể thiếu cho sự hình thành và phát triển hệ xương, giúp trẻ xương chắc khỏe, cao lớn. Nếu thiếu photpho, trẻ sẽ bị còi xương, chậm lớn.
• Giai đoạn trẻ từ 9 - 18 tuổi là khoảng thời cần nhiều photpho nhất, khoảng 1250 mg, từ 0 - 6 tháng tuổi cần 100 mg, từ 7 - 12 tháng cần 275 mg và từ 1 - 8 tuổi cần khoảng 450 - 500 mg.

3.3 Ứng dụng của photpho trong sản xuất công nghiệp

Hóa chất tinh khiết photpho được dùng trong sản xuất các loại thủy tinh và điển hình là dùng trong các loại đèn hơi natri.

Tro xương chứa photphat canxi và nó được sử dụng trong sản xuất đồ sứ.

Photphat canxi được dùng trong sản xuất đồ sứ

• Ở một số quốc gia, tripolyphotphat natri được sản xuất từ axit photphoric được sử dụng trong làm bột giặt, tuy nhiên, ở một số nước, nó lại bị cấm.
• Photphat trinatri được sử dụng trong các chất làm sạch để làm mềm nước cũng như chống ăn mòn cho các loại đường ống và nồi hơi.
• Photpho được sử dụng rộng rãi để sản xuất các loại chất làm dẻo, chất làm chậm cháy, thuốc trừ sâu và các chất chiết, chất xử lý nước.
• Là thành phần quan trọng trong sản xuất thép, đồng thau và một số loại sản phẩm khác.
• Photpho trắng được dùng trong sản xuất bom lửa, đạn lửa.
• Photpho đỏ được dùng để sản xuất vỏ bao diêm, pháo hoa và metamphetamin (C₁₀H₁₅N).
• Được sử dụng như là chất thêm vào cho các loại bán dẫn loại n.
• Đồng vị ³²P và ³³P được sử dụng làm chất phát hiện dấu vết phóng xạ tại các phòng thí nghiệm hóa sinh học.

4. Photpho có trong những thực phẩm nào?

Photpho có trong thực phẩm nào?

Photpho có trong hầu hết các loại thực phẩm, trong đó thì những loại thực phẩm giàu protein có chứa lượng photpho dồi dào. Một số loại thực phẩm giàu photpho có thể kể đến như:

• Thịt các loại gia súc, gia cầm, cá, hải sản biển, trứng, sữa, các sản phẩm từ sữa như phomai, sữa chua
• Các loại hạt, quả hạch, các loại đậu,…

Ngoài ra, còn một số loại thực phẩm không chứa protein nhưng vẫn chứa nhiều photpho như:

• Các loại hạt nguyên cám, hoa quả sấy, khoai tây, tỏi, đồ uống có ga, bông cải xanh,...
• Các loại bánh mỳ, ngũ cốc nguyên cám.

Một số loại thực phẩm chứa photpho

5. Dư thừa photpho gây ra hậu quả nghiêm trọng gì?

• Nếu dư thừa photpho trong cơ thể, khả năng hấp thụ các chất như Sắt, Kẽm, Magie…sẽ bị giảm.
• Cơ thể người sẽ gặp phải các triệu chứng như đau khớp, đau cơ, buồn nôn, tiêu chảy hoặc ngứa, đỏ mắt nếu bị dư thừa.
• Ngoài ra, chúng còn gây ra chứng xơ cứng mạch máu, tim phình to, gây hại cho xương, thận. Đặc biệt, với người có vấn đề về thận, nó sẽ nguy hiểm hơn.

6. Nếu thiếu hụt photpho thì sao?

• Người bị thiếu hụt photpho có thể bị đau xương, xương giòn, dễ gãy.

Người bị thiếu hụt photpho có thể bị đau xương

• Mất cảm giác ngon miệng khi ăn.
• Mệt mỏi, khó thở, thở không đều, cáu gắt, cơ thể thay đổi trọng lượng. Trẻ bị thiếu photpho sẽ còi xương, phát triển xương, răng kém.

Với những chia sẻ qua bài viết trên, VietChem mong rằng các bạn chắc hẳn đã hiểu thêm rất nhiều kiến thức về photpho và biết được chúng có trong thực phẩm nào. Hy vọng rằng, qua những thông tin này, các bạn sẽ xây dựng cho mình một chế độ ăn uống hợp lý để đảm bảo duy trì lượng photpho trong cơ thể một cách ổn định, hạn chế tối đa sự dư thừa hoặc thiếu hụt lượng photpho. Chúc bạn sức khỏe!